Kumno ka jia ha ka por ba synshar u phareng ?

U Tirot Sing u shim rai namar ba la kyang shla lut ki khun ki hajar la lynñiar ki kynthei khynnah namar ki phareng ki leh bor bad leh be-i-jot ïa ki.

Kane ka la jia na ka por ba synshar u phareng khamtam hangne ha sor Shillong la ïathuh da uwei u riew rangbah ba la khlad na kane ka pyrthei. Ka Jaitbynriew jong ngi ka la shah thombor naduh ba la wan thumbor u phareng naduh ka por u Syiem Tirot Sing. Kane ka dei ka daw bah ba u Tirot Sing bad ki rangbah Khasi ki long pyrshah ïa ka sorkar phareng halor ka nongrim ban ïada ïa la ka hok longbriew manbriew ka jaitbynriew. U Phareng uba bein niam kiwei. Ka niam Khasi kam don Blei ka dei ka niam riewdum bad mane ksuid. Ha ka imlang ka sahlang ruh u tuklar phi long Khasi ne ksuid.

Ha ka imlang ka sahlang ruh u tuklar phi long Khasi ne kumno? Lada phi ong, em, phi lah ban long khristan. Ha ka shongkha shongman u ïaleh ban tan beit sha ka niam khristan, Ha ka rukom shim jait ruh u ïaleh tyngeh ban pynkylla noh ïa ka rukom shim jait u Khasi ba dei ban jait noh sha u Kpa. Wat ha ka ngeit niam ruh u ong ba tang long khristan kin poi bneng bad baroh ki bym long khristan kin poi dujok. U pyntieng lai phew jait ïa ki Khasi. ïa ki kynthei ki phareng ki leh bor ban leh be – i- jot. Wat kiba la tymmen ruh kim nud shuh ban leit sha ki thaiñ Police Bazar bad Iewduh. Ki samla kynthei ki tang shu leit kai ha ki thaiñ Garison ground u shu kem beit bad u rahbor khlem jingisynei bad pynlong tnga ïa ki. Bun kiba ioh lok phareng ha kato ka por ym ba ki da don ka jingïaieit bad ki phareng hynrei u shu kem da ka bor. Ha kito ki por haba ong ba ki  kynthei ki tieng haduh katta katta ban mih namar ba ki shipai phareng ki batbor bad leh be-i-jot. Wat ha ki Restaurant  ruh u phareng u thoh bad u mane bym bit ïa ki nong India bad ki ksew ban leit rung sha ki Restaurant. Kat kine ki jingleh ki Khasi ki burom bha ïa ki phareng. Hato ka long kaba shisha ? Dei ha u snem 1829 ba wat  u Tirot Sing Syiem bad ka Dorbar ki la rai ban beh noh bad pynïap naphang ïa ki phareng. U Tirot Sing u shim rai namar ba la kyang shla lut ki khun ki hajar la lynñiar ki kynthei khynnah namar ki phareng ki leh bor bad leh be-i-jot ïa ki. Dei na kane ka daw ba wat ka ri India ruh ka la shim ïa ka rai ban ïaleh laitluid ha ka kti u phareng. Kane ka long ka jingioh jingtip jongnga na uwei u riew rangbah uba la khlad noh na kane ka pyrthei.

                                                                C. B. Iawphniaw