Dei ban khang noh ïa ki karkhana bym bud ïa ki jingbthah & pynkheiñ kyndon

Kane ka long ym tang ba kan pyllait ym pura lut hynrei ban pynduna na ka jingleh pathar jong kine ki karkhana khnang ban khyllie biang sa shisien ïa ka burom ka ijot jong ka...

Ka Byrnihat ka dei kawei na ki shnong ha Ri-Bhoi, kaba la paw bha ym tang hapoh ka jylla hynrei ha ka Ri India halor ka jingïoh ïa ka kyrdan ba nyngkong eh ha ka jingjaboh tam jong ka lyer ha baroh kawei ha ri ha u snem 2023 katkum ka kaiphod kaba la pynmih da ka Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA). Ha kane ka kaiphod na ka CREA, la lap ba ka Byrnihat ka la long ka sor kaba don ki jaboh ha ka lyer, kiba lah ban ïohi da la ki jong ki khmat.

Ka jingïoh jong ka Byrnihat ïa kane ka nam katkum ba ka paw ka dei na ka jingdon shaba palat pud jong ki karkhana bapher bapher bad kumjuh ruh ki karkhana kiba don sha Assam kata sha shiliang jong ka surok. La ju sakhi haba leit ba wan lyngba ka Byrnihat, ba ki karkhana kiba don bad diang bad mon, ki pynmih ïa ka tdem kaba ïong bad imat dei na kane ka daw ba ka la pynjaboh shaba palat ruh ïa ka lyer haduh ba ka la buh jingma ïa ki paidbah ban ring mynsiem ïa kane ka lyer.

Ka jingdon jong kiba bun tylli ki karkhana pynmih tdem kiba don marjan bad ki shnong ki thaw ha ka jaka jong ka Meghalaya Industrial Development Corporation (MIDC) ïa kaba la tip kum ka Export Promotion Industrial Park (EPIP) ka la long ka dawbah jong ka jingjur ka jingjaboh jong kane ka jaka ym tang haba phai sha ki sawdong sawkun, hynrei wat haduh ba ka lyer ruh kan long kaba jaboh. Sa pyrkhat hi haduh katno kan long ka jingshngaiñ ha ka liang ka koit ka khiah ym tang jong kiba la heh la san hynrei wat ïa ki khyllung khynnah.

Haba hiar sha Khanapara ne shaduh Guwahati, la ju ïohi beit ïa ka tdem kaba ïong ngit-ngit tang mar ïa lait na ka jingkieng ha Byrnihat. Nalor ka tdem, sa ka pum-pum bad jingsma lada dei ha ka sngi ba rang ka suiñbneng bad  kumta ka long kaba donkam ban shimkhia halor kane ka bynta khamtam lei da ki nongpynïaid ne ki trai jong ki karkhana ban ïaleh pynduna ka jingpynmih tdem ïong na ki atoskhana bad ban peit ba kan don ka jingshngaiñ ïa ki nongshong shnong ka thaiñ.

Lah ban ong ruh ba na ka liang ka Meghalaya State Pollution Control Board ka la shimkhia halor kane bad la bunsien ka la dep ban pynmih ki jingbthah sha kine ki karkhana ba ki dei ban bud ryntih ïa ki kyndon, hynrei kumba ka paw bad lap dang shen na ka jingleit hiar jurip jong u Principal Secretary ka tnat Forest & Environment u Sampath Kumar, IAS, ha ryngkat ki ophisar na ka Meghalaya State Pollution Control Board (MSPCB), la lap ba kiba bun ki karkhana kiba don ha Industrial Unit kim shym la bud satia ïa ki kyndon bad ki jingbthah, bad ha kaba ka MSPCB ka la dep ban phah khang noh ïa kiba bun tad haduh ba kin da lah ban pynbiang nadong shadong katkum ki jingbthah ka Board.

Hooid, ngi donkam ïa ki karkhana, hynrei ngi dei ban peit ruh ba ka jingpynmih tdem kam dei ban long shaba palat haduh ba kan da ktah ïa ka koit ka khiah jong ki nongshong shnong bad ki jingthung jingtep. Hynrei na kaei kaba la lap, ka pynpaw ba kum ki karkhana kiba don ha Industrial Unit imat kim kheiñ snep ne kheiñ kor ïa ki bun tylli ki jingbthah ba la pynmih sha kine ki karkhana, kata ban peit bniah bad shimkhia ha kaba ïadei bad ka jingpynmih ïa ka lyer jaboh ne lyer bih, ban ïada ïa ka jingjaboh jong ka mariang bad ruh ban ktah ïa ka koit ka khiah jong ki nongshong shnong kiba sah marjan bad kane ka jaka. Hynrei wat hadien ba la dep pynmih kine ki jingbthah, ki karkhana ha kane ka industrial unit kim shym la lah satia ban pyntreikam ïa ki lad jingïada kiba biang, kynthup ban pynbiang ka jingpynïaid jong ka Pollution Control Device (PCD) bad ka jingpyndait jong ka Online Continuous Emission Monitoring System (OCEMS).

Kumta halor kane ka jingleh bad ka jingbym shimkhia, ka la dei ba ïa kum kine ki karkhana ki bym kohnguh bad bud ryntih ïa ki jingbthah bad kiba leh ha la ka mon, dei ban phah khang khyrdep noh. Kane ka long ym tang ba kan pyllait ym pura lut hynrei ban pynduna na ka jingleh pathar jong kine ki karkhana khnang ban khyllie biang sa shisien ïa ka burom ka ijot jong ka Byrnihat kaba la pynngam da kine ki karkhana.