Raphael Warjri
Baroh ki khun ki hajar ki lah ban kam bhah ïa ki basa katkum ba la mang da ki basan ki myntri ba dei khmih ïa ka bha ka miat la ki khun ki hajar ka Hima. Ka jingthmu ka long ba ïa ka mar kaba ki lum lyngba ka rep ka riang, ka ri jingri lane kano kano ka kam trei ban kamai kajih, ki ju phriang ha la ki basa ba kiwei pat ki para khun hajar kin ïapeiñ katkum la ka jingdonkam ha la ka longïing longsem. Ki basa ba kongsan ki dei ka bhah jong ki khun ki hajar ka Hima Shyllong ha u pud u sam ka Ïewduh, bad kiba lait nangta lah ban shong basa da ki sohshnong sohhima ba marjan bad ba pajih kiba dei hi ki parakur parakha, paradoh parasnam.Katkum ba kup ka shat ka kheiñ, ym bit ban paiñ basa ïa ki dkhar ki lyngkien ha u pud u sam jong ka Ïewduh. Hynrei ka Dorbar Hima ka shah ïa ki dkhar ki lyngkien ba kin shong basa shabar na u pud u sam ka Ïewduh ba kim lah ban kam bhah. Man la ka khep ba long ïew kat kiba kloi ban skut basa ki lah ban kam basa tang shisien shong ha kaba ïadei shabar na u pud u sam jong ka ïew kyntang, kata ka Ïewduh. Hynrei ki khun ki hajar ka Hima Shyllong ki lah ban shong basa katkum ba ki la kam bhah bad ba la mang da ka Dorbar Hima ban pynskhem ka jinglong trai ïa kita ki basa ba la dep kam lypa. Kumba long ha kaba skut khyndew na ka bynta ban shna ka trep lane ban rep bri rep lyngkha, ba ym lah ban kam trai shiryta bad ba ka dei ban long tang ha ka khep ba dang pyndonkam ban trei ban ktah ban shong ban sah. Lada ki khun ki hajar ki kynriah noh ka jaka shong jaka sah na kano mo ka daw, ki dei ban pynphai kylla sha ka Dorbar Hima ba kin lah ban bhah sha kiwei pat ki khun ki hajar ba dang ap pali.
Ha kajuh ka rukom ka long ïa ki basa ha Ïewduh ba ki khun ki hajar ba la ioh la ka basa ki lah ban kam trai tang ha ka khep ba ki dang pyndonkam ïa ka basa kum ka shlem ban kamai kajih ha la ka longiing longsem. Lada jia ryngkhat ba ki kwah ban kynriah noh shawei lane lada kim pyndonkam shuh ïa la ka bhah jong kano kano ka basa, ki dei ban pynphai noh sha ka Dorbar Hima, khnang ba ki lah ban sam sha kiwei pat ki khun ki hajar kiba ap la ka pali. Kata ka dei ka riti korbar kam jong ka Ïewduh naduh basdang ban seng ïa ka, hynrei na ka daw ka jingrhah bad khwan myntoi shimet kiei kiei baroh ki la kylla khongpong bad ha ka wai noh kiba bun ki basa ba kongsan ki poi ha ki kti jong ki dkhar ki lyngkien kiba kam trai syndon bad ban tei da ki paki dulan. Ka nongrim kumba ka paw ka long ba ki khun ki hajar ba la ioh bhah ki basa kumba la mang da ka Dorbar Hima kim lah ban aiwai kylla shawei wat lada dei ha la ki parakur parakha ruh. Ka riti ka dei ba lada kim lah shuh ban pynïaid ïa ka basa lane lada khlem pyndonkam shuh, ym dei ban bat jubor lane ba aiwai namar ka dustur bad ka aiñ ka long ban hap pynphai sha ka Dorbar Hima. Hadien kata ka Dorbar Hima ka lah ban mang ïa kiwei pat ki khun ki hajar shwa kiba ap la ka pali bad lada ym don lah ban ai kylla ha ki para sohshnong sohthaw lane sohhima sohsima. Horkit hordang ym bit ban ai bhah lane ban mang ïa ki dkhar ki lyngkien, namar kiwei ki lah ban kamai lum spah da kaba rhah, ba khwan kaba lah ban lam sha ka thok ka shukor, ka tuh ka thiem kiba long pyrshah ïa ka nongrim jong ka riti tynrai Khasi.
Hynrei kaba sngew diaw ba ha ka juk mynta kiei kiei ki la kylla khongpong, ki dkhar ki lyngkien ki la long trai syndon ha ki basa ba byllai ha Ïewduh bad ki khun ki hajar ki la kylla ki shongthap kyndup.Ym tang katta, hadien ba la phiah ïa ka Hima Shyllong, ka riti niam jong ka Pomblang Hima la shimti ka Hima Khyrim bad ïa ka Nguh Lei Shyllong bad ïa ka Kñia Ïewduh la shimti noh ka Hima Mylliem. La mih ka kynrum kynram ha kaba korbar ïa ki hima haduh ba khlem ïa kiew shuh hapdeng kita ki arhima- Khyrim bad Mylliem. Jar la katta ka Pomblang Hima ha Hima Khyrim ka ïaineh khlem sahteng tang shiwat ruh, hynrei ka Nguh Lei Shyllong bad ka Kñia Ïewduh ha Hima Mylliem ka la nang synjor. Ym lah shuh ban ñiewtang naduh mynno ba ka Kñia Ïewduh ka la swai noh bad ka jaka kyntang jong ki Lyngdoh Mylliem ka la man kum ka lhuh theh ñiut na ki basa sawdong ka Ïewduh. Nalor kata la ker sawdong ia kata ka jaka kyntang da ki basa kyiad pyrsi ba la kynrei artat ki kam jyrsieh laiphewjait, kata ka la jia long kumta haduh u snem 1990 ter ter. Dei ha ka por ba long Saiñpyniar I Bah B Nishan Wahlang ha ka Dorbar Hima Mylliem ba ka la don ka jingtohkit shaphang kata ka jinglong jingman ha Ïewduh ha kaba la ai ka kaiphot sha u Syiem Rangbah ha kata ka por, u Syiem Laborious Manik Syiem na ka bynta ban pynkhuid noh ïa kata ka jaka kyntang. Ka kynton jong ka jyrsieh bad ka byrsieh ha khlieh Ïewduh ka long ka ba la palat liam ba ym lah shuh ban pynkhuid ha ka shi aïom shwa ban wan ka lyiur.
