U Nongsaiñ Hima,1965
U Lum Mangkashang u dei u lum uba jrong eh ha ka pyrthei. Ka jingjrong jong u ka pos ha ka 2 9,028 phut. Une u lum u ïeng kynjreng shaphang shatei kum u Nongpahara ïa ka Ri India. Shuwa ka snem 1953 bun bun ki jingpyrshang da ki briew jong ki ri kiba pher bapher jong ka pyrthei ban kiew top sha une u lum. Hynrei ki khlem da lah satia. 44 snem mynshuwa ruh u Col Bury, u la long u nongialam ia ka kynhun ba nyng-kong ban kiew sha kliar jong une u lum, hynrei baroh ki la iap lut.
Dang ha ka snem 1953, 29 tarik u bnai May, ba la lah ban kiew nyngkong eh da u Sir Edmund Hillary bad u Tenzing Norgay. Ki ong Switzerland ki dei kiba ar kiba la kiew bad kata ka la long ha ka snem 1960, kiba lai pat dei ki nong America kiba la kiew top ha ka snem 1963. Ha ka 20 tarik u May 1965 la jop sa ka India ban ioh ïa ka jaka kaba saw ha ka pyrthei ban poi sha kliar jong une u lum. Ka India baroh kawei ka ai kublei kaba khraw ïa u Lt. Commdr Kohli bad ïa ka kynhun kaba shlur jong u kaba ai kat kane ka burom ïa ka Ri India.
Bun na ngi kin pyrkhat ba ka ban jop ïa kano kano ka kam ka long kaba suk. Hynrei kam long kumta. Dei tang ka jingtrei shitom, ka jingpha ïalade, bad ka mynsiem kaba shynrang kaba kwah barobor ban jop ïa ka thong, kam ju shong thait hynrei ka trei smat katba kiwei ki dang thiah, kam tieng ïa ka jingiap, ka pyn-mlien ïalade ban long uba kohnguh, uba bat por bad uba sngewlem ïa kiwei. Ka dei ban hikai lypa ban pynmlien ïalade ha kino kino ki jingeh kiba kan ïashem ha ka lynti jong ka jingim.
Dei ban biang por. Lada ha kane ka kynti, kane ka kynhun kam shihm ïa ka kabu ban kiew bak bak tang shu phngain ka bneng, kata kin nym lah ban kiew shuh bad kane ka lad ioh tang teng teng. Ha ka por ba kane ka kynhun India ka wan phai ka la jan shah rah ha ka lyer – ior kaba jur. Hynrei namar ba ki bat ia ka por ki ioh ïa ka kabu.
To ngin ïa bud nuksa ïa kine ki khun ba shlur ong ka ri India ba ha ka jingim jong ngi kaba man la ka sngi ba ngin bud ïa kitei ki rukom pynmlien jong ki ban poi sha kliar ki lum jong ki jingjop.
Katba ngi dang thoh ia kane ka jingjop ba donburom jong ka India, ka la wan poi biang ka khubor ba ka kynhun kiewlum kabar jong ka India, ka la lah ban kiew biang ïa une u lum Everest ha ka 22 tarik une u bnai, ha kaba u Sonam Wangyal u Ladkhaki bad u Sonam Gyasto u Sikkimese, kita baroh arngut kiba trei hapoh ka Sorkar India, ki la ïeng ha kliar lum ha katei ka sngi ha ka por 12 shiteng mynsngi haduh 50 minit.
Kane ka jingjop kaba arsien ka la nang pynkhraw shuh shuh ïa ka nam ka India. Kane ka la pynkiew ïa ka kyrdan ka India ryngkat bad ki Swiss, kiba la jop arsien ha ka 23 bad 24 tarik u May 1956. Ka America ka la jop haduh laisien ha u snem 1963, ha ka shitarik 22, bad 2 3 tarik u bnai Jymmang.
Ka long kumta ka jingsngew sarong ba ka Ri jong ngi ka dei kawei na khyndiat tylli ki Ri kiba la lah ban ïeng ha kliar lum.
