Ha kine ki khyndiat sngi, ngi la sakhi ïa ka kynrum kynram ha kaba ïadei bad ki eksamin kum ka National Eligibility cum Entrance Test (NEET) bad ka UGC-NET Jylliew 2024 haduh ba ka la ktah jur ïa ka lawei jong ki samla. Kumba 24 lak ngut ki samla ki la ïakhun ïa ka eksamin NEET-Undergraduate 2024 na ka bynta ban ïoh leit pule doktor. Ïa kane ka eksamin la pynlong da ka National Testing Agency (NTA) ha ka 5 tarik Jymmang, bad ïa ka ‘result’ la pynbna ha ka 4 tarik Jylliew kaba long 10 sngi hashwa jong ka por ba la buh ban pynbha. Hynrei ki la mih ki jingkynnoh ba ka la don ka jinglait tuh ki kot jingkylli bad ka jingai ‘mark’ isynei (Grace Mark) ïa palat 1,500 ngut ki samla kiba la ïakhun ïa kane ka eksamin. Kine kiei-kiei ki la wanrah ïa ka jingbitar hapdeng kiba bun ki samla bad la don ruh ka jingleit ai mukotduma ha ki ïingbishar kynthup ha ka Supreme Court kaba la thalaiñ tyngeh ïa ka NTA.
Ym tang ka NEET-UG, hynrei ka eksamin kaba la shah ktah ka dei ka UGC-NET jong u Jylliew 2024. Ha ka Sngi Balang, ka tnat pule puthi jong ka Sorkar India ka la pyndam noh ïa ka eksamin UGC-NET tang shi sngi hadien ba la dep ban pynlong ïa ka ha kylleng ka Ri. Kane ka eksamin ka dei na ka bynta kito kiba kwah ban thep kam Assistant Professor ha ki skulbah bad ki kolej bad kiba kwah ban ïoh bynta na ka Junior Research Fellowship. Ka tnat ka la ong ba ka Central Bureau of Investigation (CBI) kan pynlong da ka jingtohkit hadien ba ka la don ka jingsuba kaba jur ba kane ka eksamin ka la shah ktah. Haba kren sha ki lad pathai khubor ha ka Sngi Palei, u Myntri ka tnat pule puthi ka Sorkar Pdeng, u Dharmendra Pradhan, u la ïathuh ba u Chairman ka UGC u la ïoh jingtip na ki kynhun tohkit ba ki kot jingkylli ki la lait tuh bad ki don ha ka ‘Darknet’.
Na ka liang ki seng saiñpyrthei kiba shong ha ka liang pyrshah ki la khyrwit tyngeh ïa ka Sorkar Pdeng halor kine ki kynrum kynram kiba la ktah jur ïa ka lawei jong ki samla pule. Kine ki seng kin sa shimkhia halor kane ha ka Dorbar Parliament ka ban sa sdang ha ka taïew ban wan. Hapdeng kine ki kynrum kynram, ka Sorkar Pdeng ha ka Sngi Palei ka la pynmih ïa ka byrta ban pyntreikam noh ïa ka aiñ “Public Examinations (Prevention of Unfair Means) Act, 2024” kaba dei ka ban teh lakam ïa ka jinglait tuh ki kot jingkylli bad ka jingpeit kot tuh ha ka por eksamin. Kane ka aiñ ka dei kaba la ïoh jingmynjur na ka Parliament ha u bnai Rymphang mynta u snem. Hapoh ki kyndon jong kane ka aiñ, kino-kino ki briew kiba donkti ban pyllait tuh ïa ki kot jingkylli lane kiba leh thok bad ki kot thoh eksamin, kin ngat ha ka jingshah set patok kaba lai snem. Ïa kane ka jingshah set patok, lah ban pynjlan sha ka san snem ryngkat bad kuna kaba T. 10 lak. Kino-kino kiba shah kem hapoh kane ka aiñ kin ym lah satia ban ïoh jamin.
Nalorkata, katei ka aiñ ka kdew ba kito ki tnat kiba pynïakhun ïa ki eksamin bad kiba la ïoh jingtip ba ka don ka kynrum kynram ha ka eksamin, hynrei ki bym wan shakhmat ban ïathuh, ki lah ban ngat ha ka jingshah daiñ kuna kaba haduh T. 1 klur. Lada ka jingtohkit ka lap ba kino-kino ki heh jong ki tnat kiba pynïakhun eksamin ki la ailad lane ki la donkti ban leh ïa ki kam be-aiñ, kin shah set patok na ka bynta lai snem bad kaba lah ban shah pynjlan sha ka 10 snem ryngkat bad ka kuna kaba T. 1 klur. Shuh shuh, lada ki nongpynïaid ïa ki eksamin ki leh ïa ki kam be-aiñ, ka jingshah set patok kan long ym duna ïa ka san snem bad kaba lah ban kot sha ka 10 snem bad ka kuna kan long T. 1 klur.
Ngim tip haduh katno kane ka aiñ kan leh ban teh lakam ïa ki kam be-aiñ ha kaba ïadei bad ki eksamin, hynrei kaei kaba ngi tip bad ïohi ka long ba ka lawei jong ki samla pule ka la shah ktah. Tang namar ka jingdon ki ‘lang ïong, ka lawei jong baroh kiba lui-lui ka la shah ktah jur. Ngim tip kumno ka NTA, UGC ki khlem lah ban shim ïa ki sienjam kiba tyngeh ban khanglad lypa ïa ki kam leh thok khnang ba ki eksamin kin long kiba ïaid beit, ïaid ryntih khlem da don ka jingleh ïa ki kam be-aiñ. Ha kaba ïadei bad ka jinglait tuh ki kot jingkylli, ngi sngewthuh ba kum kine ki jait kam kin ym jia khlem da don ki nongïarap kiba don jingtip bha halor kine ki kam. Ban shu ong ba ki lait tuh hi khlem ka jingïarap kiba don hapoh, ka long kamkai. Ngi kyrmen ba ki jingtohkit kin ïoh ban kem ïa kito kiba la pynsaja lang ïa ki samla kiba lui-lui bad kito kiba la donkti ha ki kam be-aiñ ha kum kine ki kam ki dei ban ïoh da ka jingpynsaja kaba tyngeh. Ha kajuh ka por, ka NTA, UGC ka dei ban wad ïa ki ‘langïong kiba don hapoh jong ki bad ka Sorkar Pdeng ka dei ban shim ïa ki sienjam kiba tyngeh ban pynthikna ba kiba kum kine kin ym jia shuh hadien habud.
