Hato phi dei kiba don ka jingshitom u budlum?

Da I Karen Lyndem, Social Worker ha PMR Centre, Laban

Shaei lut kita kiba la koit na kane ka jingpang?

Ka jingpang budlum kadei kawei na ki jingpang kaba lah ban ktah ïa ka jingbym biang ha ka rukom long jong ka met. Ka “World Spinal Cord Injury Day “, kaba la pynlong man la u snem ha ka 5tarik September ha ka pyrthei baroh kawei, ka dei ka sngi ban rakhe bad ai jinkyrmen ïa kiba ioh ïa kane ka jingshitom. Ha kaba ïadei bad ka World Health Organization (WHO) , kumba 250,000 haduh 500,000 ki briew ki don ia kane ka jingpang. Ha kane ka jylla jong ngi, ha kaba iadei bad ka jinglum jingtip jong une u snem, 2024, na ka 29,536 ki briew kiba don ki jingduna ha ki dkhot met jong ki, kumba 10, 451 kidei kiba la don ïa kane ka jingpang , kata ka long kumba 35.4% jong ki PWDs lane People with Disabilities. Ka East Khasi Hills ka dei kawei na ki districts kaba bun tam ki briew kiba ioh ïa kane ka jingpang haba ïa nujor bad kiwei ki districts- kumba 21.33%. Kaei kaba la jia ïa ki hadien ba lah mih na hospital?

Haba ngi peit ïa ki briew kiba don ïa kane ka jingpang Spinal Cord lane pang Budlum, kane ka jait jingpang ka lah ban pynring pynkhrew bad pyntlot ruh ïa ki ha  ka shi junom lane shiteng por. Kumta, ngi dei ban ai mynsiem ïa ki khnang ba kin nym duh jingkyrmen. Bun na ki briew kiba duna ka dkhot met, ki pyrkhat ba ki dei ki mawjynthut ha ka liang ka imlang-sahlang. Hato ki dei mo ban shah kren beiñ ?

Lyngba ki byrta ki shula kaba khot, “Assume that I can”, kawei ka khynnah samla kaba kyrteng ka Madison Tevlin ka dei kaba don ïa ka Down Syndrome, ka lah shah ñiew beiñ ha ki kmie ki kpa, ha ki nonghikai ha skul bad ha ki coach, ba kan nym lah ban trei ban ktah, ne ban sah marwei ne ban thoh ban pule. Ka la ong ïa kiba lada kine baroh ka jingpyrkhat ka jong ki kan jia shisha, te pyrkhat lada kan da urlong shisha te ka lah ban im marwei, ka lah ban ïaleh kai  marwei, ban pule ban thoh marwei. ” Pyrkhat ba nga lah bad tharai ngan lah.” Kumta ka pyni ba ka lah shisha!

Kawei ka jingaksiden ïa i Iarapbor Chyne ba 35 snem , ka lah pynkylla ïa ka jingim jong i. I lah shah bat ha ka bor ding ilektrik ha ka por ba i trei, bad ki  lah hap ban ot ïa ki kti bad ki kjat jong i. Kum ha kane ka por, mano mano ruh kin don ha ka jingmut jingpyrkhat kaba khia. Tangba dei lyngba ka jingmut kaba skhem ka jong i ba i khlem duh jingkyrmen. Bad lyngba ka jingnoh synñiang, i lah ban ioh ïa ki prosthetic legs , ne ki kjat ba shu buh. Kane baroh ka dei ba im duh jingkyrmen. Bad ba kiwei ruh ki iohi ba i lah, na kata ka daw ba ma i ruh i pyni ba i lah. I ïarap mynta i lah trei na ïing bad dei ma i ba kyrshan ïa ka ïing ka sem. Ym tang kata hynrei i pyrkhat ruh ba ha kawei ka sngi, ba i lah ban mareh.

Don bun kum kine ki jingjia kum i ïarap bad ki ngeit skhem ba ha kawei ka sngi ka jingphohsniew jong ki kan urlong.

Hangne ha PMR Centre, Laban, ka kynhun jong ngi ka kynthup ïa i Physical Medicine and Rehabilitation doctor (MD PMR), ki Physiotherapists, ki Occupational therapists, i Counselling Psychologist bad i Medical Social Worker bad ki Lab technician. Kum ka kynhun, ngi angnud ban ïarap ïa ki nongpang ha ka liang ka met ka phad bad ha ka imlang sahlang. Ngin nym lah ban mutdur bad ban pyrkhat lada ngi don ka jingduna ha ka met. Na kata ka daw ka PMR Centre ka wan shakhmat ban ïarap na ka bynta kiba don ïa ki jingpang budlum. Ka PMR Centre ka don ïa ki kor technology kum ka Hydrotherapy ka ban ïarap ïa ka jingryntih ka met, nangta ka Visual Reality technology ka ban ïarap ban sngewthuh ïa ka jingtrei kam jong ka met bad kawei ka jingpynbha (Rehabilitation) kaba pura ka long ka SCI Training . Bad kham ïa kata ruh, ngi don ruh ïa ka jingïakynduh lang jong ki nongpang bad ïa ki nongsumar jong ki. Khatduh eh, ngi ïarap ruh ha ki liang ki kot ki sla ban pynrung kyrteng ïa kiba don jingduna dkhot met khnang ba kin ioh ïa ka jingiarap.

Ha ka 5 tarik Nailur, (September,2024) , ngin pynlong ïa ka “Back Care Camp” ka ban long hangne ha PMR Centre naduh ka por 10 baje mynstep haduh 1 baje noh phai sngi. Kane ka program ka thew ïa ki nongpang ban lah ban pynbiang ïa ka jingpang ka met bad ruh na ka bynta kiba pang budlum ba kin wan shakhmat ban ioh jingsumar kaba tikna. Bad kan sa don ruh ka therapy session, kata ka jingïakynduh lang ki nongpang bad ki nongsumar jong ki.

Ka PMR Centre ka shakri ban ai jingkyrmen ha ki nongpang bad ka jingpynkhiah ka long ha kaba bun rukom bad ba kim long marwei.

“Ka Bym lah long ha u Briew hynrei ha u Blei ka long kaba lah.”- Mathiaos 19:26.