Na U Nailur Naisiat sha u Nohprah

Na kata ka daw ba la ju nam ksew synrai ïa ki briew kiba threw ha ka shongkha shongman khlem akor.

Nailur Naisiat (August-September) : Kumba la kdew ha shwa ba ka dei ka pdeng aïom jong ka Synrai bad ka ba shynna bha ha ka imlang sahlang ka dei ïa ki ksew namar haba ki ïashongkha ki ju sahkut kynthei shynrang kaba jlan bha. Na kata ka daw ba la ju nam ksew synrai ïa ki briew kiba threw ha ka shongkha shongman khlem akor. Kane ka bynta ba la buh ka mariang ïa ki jynthaw ban shongkha ka dei kaba sdang naduh shwa ban kut u Nailar bad bteng haduh u Nailur. La sakhi ïa kane ha kawei ka jinglong jingman jong ka mariang ha kaba ki phlang ki kynbat ki ïashongkha para jynthung, ki ju siat markylliang, ha kaba teng teng ka lah ban dei sha ki bynriew bad ki mrad ki mreng. Kum kaba siat dieng kaiñ ba ioh skuiñ ka sniehdoh ki bynriew bad la ju shem ruh ba ki mrad ki lah ban shu iap lyndang khlem poi pyrkhat haba siat ki phlang ki kynbat.  Ha kaba ïadei bad ki bynriew ka long ba ki khyllung ki ju kem pang lada bah sha bar sha lait ha ba tyngkhuh bad ka mariang kum ba shang sha lum sha wah. Namar kata katkum ka rukom kheiñ Khasi la ju pynkit da u khnam ka ryntieh ïa ki khyllung synrang bad ka shynrong pylleng bad u rnga ïa ki khyllung kynthei da kaba thep ha thynroh (bamboo plaited cylinder) khnang ban ïada na kaba shah siat ha u phlang u kynbat. ïa kata ka bynta jong ki taïew hapdeng jong u Nailar bad Nailur la ju jer ruh da u Naisiat.

Risaw (October) : ka dei ka thup aïom kheiñ bnai ba ïa dei bad kiei kiei jong ka mariang kum haba la sdang kiew saw ki kynja soh ne symboh bad khamtam eh ïa ka dieng kaba la ïaw bad kaba khlem kyrbeit shuh hadien ba la shtah pynbeit lane ba ki ong ba lah risaw, bad na kata ka jinglong la jer da u bnai Risaw. Ka dei ka aïom ba la ih bad ïaw thikna ki jynthung jyntep bad ha ka rukom sukher ïa ka kynja dieng ka ba la pom na ka bynta ban shna jingshna ka don ka ruikom kheiñ ki kamar shan mar dieng kaba ki ong ba la risaw bha bad ba ym kyrbeit shuh haba shna kano kano ka tiar kaba da ka dieng kum ha kaba siang lyntang ha madan jong ka ïing ka sem lane ha kaba pynbiang matang na ka bynta u shawkad ne u tympan ne ïa u khnong u rijied bad baroh ki bynta jong ka jingshna ïa ka sem ne ka ïing ka ban biang ha ka dur ka dar bad ha ka rukom pyndonkam.Ka dieng ka ba la ïaw bha naduh ba mih ha ka khyndew bad ynda la pom ruh haba la thad pynrkhiang bha haduh ba la pynbiang bha ki kamar ba yn ym kyrbeit shuh kata ka la biang bha nadong shadong ka mut ba la risaw. Kane ka jingmut ha ryngkat kaba la kiew byrsaw ne lam saw ne shat saw ki soh ki pai, ki symbai ki rnai, haba shim lang kyllum la kylla ban jer da u bnai Risaw.

Naiwieng (November) : ka dei ka thup aïom kheiñ bnai ba la rasong bha ka aïom synrai bad la sdang kut artat, shwa ban sdang ka aïom tlang. Ha kane ka bnai ka don ka khñiang kaba pah ka sur kaba syiang haduh katta katta kaba la khot ka ñiangkongwieng. Kane ka long ka khñiang kaba ym ju bam kum kiwei kiwei ki para jynthaw bad la ju ong ba ka im tang da ka lyer na ka mariang. Ka met jong ikane ka khñiang ruh ka long kum ka shynrong khlem doh jem, syriem kum ka tham ne ka ñianglartham, hynrei kine wat lada ki don ka shynramng ba tyrkhong, hynrei ki dang don ka pasoh shapoh jong ka shynrong ka ba jem. Haba khmih ïa ka ñiangkongwieng pat ka long tyrkhong bad eh khlem pasoh shaduh shapoh ka metbah jong ka. Kumta ym da don eiei eh kaba kit jingmut ha une u bnai ka shu dei beit na ka ba kynrei shilynter kane ka ñiangkongwieng ka ba pah lynter taid ha kane ka aïom ba kumta la jer da u bnai ba pah ñiangkongwieng ne u Naiwieng.

Nohprah (December) : ka dei ka thup aïom kheiñ bnai ba la rasong bha ka aïom ot aïom kheit ïa ki soh ki pai ki jynthung jyntep ba la dei ban tih noh ïa u phan ne ki sohthied laiphewjait. Ka dei ka aïom seisoh seisyntiew (harvest) ba la ih u kba u khaw, u krai u rymbai bad haba la shoh kba ne shoh krai la ju pynnoh ïa ki prah ban tait ïa u skop na u khaw. Kane ka rukom jong ka rep ka riang ha kane ka bnai ka long salonsar ba ki nongrep ki tih u phan u sohthied, ki kheit ki jhur ki jhep, u soh u pai, ki ot u kba u krai bad kaba jyllei tam ka rukom ban tait ïa u phngit skop na u khaw ne krai da kaba theh pynnoh ïa u prah hadien ba la tai, bad da kumta la mih ka kyntien Nohprah. U bnai Nohprah dei ha ba rasong bha ka aïom tlang ka ba bteh haduh u bnai Kyllalyngkot. Dei kum ha une u bnai ba la dep ka aïom seisoh seisyntiew ba ki bynriew ha ka imlang sahlang ki sdang ban leh kmen leh sngewbha, shwa ban poi biang ka aïom ban puh lyngkha bad ban bet symbai biang. Kane ka dei ka aiom ba daitthah tam eh ha baroh shisnem khamtam ha lynter ka thaiñ Nongphlang bad lah ban hap ïor ruh ha ki kynjang lum.