Raphael Warjri
Ka aiñ mariang ka la dei lypa ka snap ba long salonsar ha ka ba byllai ki khanatang, puriskam, ki parom paju Khasi ki phalang ïa ki jingshisha ki ba lap ka sabut ha pyrthei ba shisha ba satlak ka pyrthei ki sakhi ba ym lah da lei lei ban len ne kylla da kumwei pat. Lada pynleit jingmut sani ïa ka rukom ngeit blei Khasi tynrai ka long kaba kham ñiar ban shem ha kiwei kiwei ki jait niam ha pyrthei.Baroh baroh ki jaitbynriew ha kylleng ka pyrthei ki don la ka jong ka rukom ngeit blei, bad bunsien ki ju ïasnoh bad ka saiñpyrkhat ka ba jylliew bad kaba kyllaiñ bad jyrwit jyrwat ban sngewthuh ki thab ki dab. Barabor la ju batai bniah ïa kita ki thymmei saiñpyrkhat da ki khrawpyrkhat kiba kam trai ba ka long ka ba kynsai bad teng teng la ju paw ba ka rukom ngeit jong kawei ka kynhun ka kham khraw ban ïa kawei pat lane ba ka saiñpyrkhat ka long ka ba kyrpang ba ym lah ban nujor kawei na kawei pat. Kine ki rukom pynksan ïa ka lajong ban ym suitñiew ïa kiwei ka long hi ka rukom pyrkhat briew kaba ym lah ban kiar, namar ym don kano kano ka kynhun paidbynriew ka ban pynrem ïa la ka rukom tynrai bad ban pdiang ïa kaba wan na shabar. Kane ka long ïa kito ki jaitbynriew ki ba dang neh skhem ha la ka thymmei jong ka riti dustur tynrai kaba la hiar pateng na ki longshwa manshwa la bun pateng haduh ba ym lah shuh ban kohnguh da kumwei pat. Lehse dei tang ka niam Muslim bad niam Khristan kaba lah ban shong tynrai ha ki kynhun paidbynriew ha satlak pyrthei ba kin khring ïa ki mynsiem briew ban rung dkhot ha ka kynhun niam kaba ym dei na la ka tynrai bynriew lajong.
Kane ka long ka jingshisha ba ym lah ban len ba ka niam Khristan bad niam Muslim ki dei na ka juh ka thymmei jong ka khanatang ki Ju ba ha ka ktien phareng la ju tip kum kita ki Abrahamic Religions. Ka khanatang ki Ju ka dei ba don ka niam tynrai Judah, kaba long ruh ka jingïathuh pateng ba la thoh ha ka kotbah Bible ka ba batai ba u Abraham u don khun na ka tnga trai ka Sara, u Isaac bad na ka lok kliar ka ba dei ka mraw, ka Hagar, uwei u khun shynrang, u Ishmeal. Na ka liang jong u Isaac ka long pateng haduh u Jisu Khrist la mihbteng ka jingngeit niam Khristan, bad na ka liang jong u Ishmeal ka long pateng haduh u Muhammad la mihbteng ka jingngeit niam Islam ne Muslim. Ki rukom niam jong ki Muslim ki long kiba pyrkhing bad jwat haduh katta katta ba wei ba la rung dkhot la skhem triang bad jynjar ban bthat. Ki rukom niam Khristan pat kim da pyrkhing haduh katta katta bad khlem artatien ba dei na ka jingim ba shida jong u Jisu Khrist bad na ki jinghikai bakhraw jong uba la khring ïa shibyllien ki mynsiem briew ha satlak pyrthei. Kumjuh ruh hangne ha Ri Khasi la ieng rasong palat liam ki balang Khristan, kiba la pharia katkum ka rukom pyrkhat briew, ba ym dei than eh ka snap riewblei. Ha ka jingkylla ha ka imlang sahlang, ki Khasi Muslim ruh ki la roi stet bha hangne ha Ri Khasi. Kumba la ju kdew barabor, tang hapdeng ki para balang Khristan ruh da ki spah hajar tylli ki balang ki saphriang bad pynksan ïa ka lajong manla kawei pa kawei ka balang bad ym ju don ba kin ia mir jingmut lang ha kawei ka thup kum ki Khristan salonsar. Tang ha ka bui jong ka iktiar sorkar ba la kynthup lang naphang ïa ki balang Khristan tang ha kawei ka kynhun niam. Hynrei lada kheiñ la ka jong ha ka jong la ïa saphret haduh katta katta bad kaba kham shyrkhei ka long ba la phiah ïa ka jaitbynriew ha ka kyrteng jong ki balang.
Ha ka imlang sahlang Khasi kumba long mynta, la nang wan ka ïalap niam kaba jur na kiwei pat ki balang Khristan kiba kam ba ki dei ka tynrai bad kita ki dei ki balang Orthodox bad balang Jehovah. Nalor ba la nang bun da ki spah hajar tylli ki balang Khristan katta la nang kynton shuh shuh. Nalor kata ki paidbah riewngeit Hindu, Muslim, Buddhist ruh ki la nang kiew ha ka imlang sahlang Khasi. Nalor kine ki niam kiba wan tyllep na shabar, hapoh Ri India ruh ki shitniam Hindu ki la kyntur bad syllok kham jan bad ki riewngeit jong ka niam tynrai Khasi. La kynnoh ruh ba ka Seng Khasi ruh ka pynshlur ïa kita ki kynhun shitniam Hindu kum ban rieh tngen namar ba ym lah kyrda ïa ka jingtyllep ki balang Khristan bad mynta la kynthup sa ki Muslim. Dang shen la bna shaphang ki khynnah kiba iap bad shitom jur ha jylla Karnataka na ka skul beaiñ ka kynhun Hindu. Don ki ba pynksan ba ka niam Hindu ka dei ka niam tynrai na Ri India ba ki riewngeit niam tynrai na ka jylla ki dei ban synrop lang. Hynrei ka jingshisha ka long da kumwei bad ka long kaei kaei ka ba kyllaiñ bad thaiñ sohkyrdot haduh ba ym lah ban kam trai kulmar ïa kaba ym dei. Ka niam Hindu ka dei ka niam sang dohmasi ba long pyrshah ïa ka niam tynrai Khasi lane niamtre ha Jaiñtia Hills.Ka la don ka khep dang ha ki khyndiat snem ba u khliehduh jong ka seng shitniam Hindu, u Mohan Bhagat jong ka RSS u la shah pynkup burom ha ka Seng Khasi ha kliar lum Sohpetbneng bad tang hapoh shitaiew ka la don ka lehniam kñia masi ha elaka Ïalong hajan Jowai.
