Raphael Warjri
Ka long ka ba donkam ban sot na ki ktien shnong na kylleng ki thaiñ bad kyntoit shnong khnang ban pynriewspah ia ka ktien Khasi bad ban kdup shitylli ia baroh ki ktien ha kawei ka ktien pdeng. Nalor kita ki ktien ba la don lypa na ki kylleng ki kyntoit shnong ki don ruh ki ktien ba lah ban shna thymmai da kaba synrop lang ar ne lai kyntien ban shna kawei ka ktien kaba kit jingmut, ka ba thiang snah bad kaba lyngkot katlah katiai khnang ban bit ban biang ka thoh ka tar. Kine harum la jer kum kat kum ba la pyrshang ban pynwandur ha kaba dang dei ban tuklar da ka iktiar ba pura halor ka ktien:
Sentence : ka mut ka synroptien ne tiensynrop – synrop dei ka thup shi jaka; tien dei kaba kren lyngkot ïa ka jingmut jong ka ktien.
Sentiment : ka mut tympang- tympang ka dei ba shem mynsiem haba ryngkhat kynmaw ïa kaei kaei kaba sngewtynnad.
Sequence : ka mut purpali- pur ka dei ba sei ksai ban bud ter-ly-ter; pali dei ka khep ba ap ba kan poi katkum ba la mang ne bhah marbud bad kiwei kiwei kiba don kajuh ka bhah.
Shine : ka mut tyngshaiñ- tyngshaiñ ka dei ba thaba jingshai kaba palat liam.
Shock : ka mut kyndit, ïuhtdong bseiñ- kyndit ka dei ba tipbriew kynsan na ka ba khlem poi pyrkhat; ïuhtdong bseiñ ka dei ka ‘tienkaplang kaba thew ïa ka jingsngew haba kum ïuh ïa u tdong jong u bseiñ.
Short cut : ka mut phangjan, lynti syrwet- phang ka dei ka bynta ha kano kano ka jaka; jan ka dei ba markhap; lynti dei ka jaka ïaid; syrwet ka dei ka jingsngew maïa ïa kaei kaei kaba la suba ba ka long shisha. Kumta phangjan ka dei ka bynta ha kano kano ka jaka ba markhap; bad lynti syrwet ka dei ka jaka ïaid ba shu antad bad suba ba ka lah ban long shisha.
Shrink : ka mut ba ran, ba riej- ran ka mut ba lah sti bad rit; riej dei ba rieh noh ban kiar na jingma jingmynsaw.
Shudder : ka mut ba phrieh, kyiuh- phrieh dei ba khih met na ka daw ba tieng khniang ne ba ïohi ïa kaei kaei kaba kynsha; kyiuh dei ba khih stet ka met na ka daw ba khriat ne shepting ïano ïano.
Speaker : ka mut lamphang- lamphang dei u kynrem ba pynïaid dorbar.
Spenthrift : ka mut syrwa, lutksan- syrwa ka dei ba pynsepei ïa kaei kaei khlem da tyngkan; lutksan ka dei ba pyndonkam lyngkar khlem da nang ban tyngkai.
Sporting spirit : ka mut mynsiem rongbirïa- mynsiem ka dei ka snap jingim jong ki jingthaw ba im; rongbiria dei ka tamasa ïakob ne ïathong ki arliang mamla.
Sprain : ka mut tyrsaiñ, jrai, bram- tyrsaiñ ka dei ba ïapdoh na kano kano ka dkhot met; jrai dei ba long kumba ring ki thied ki jaw; bram dei ka jingsngew kumba par krih halor sla doh.
Stability : ka mut shongskhem, nehskhem- shongskhem ka dei ba lah sah hajuh khlem lah pynkhih shuh, nehskhem ka dei ba bat triang hajuh khlem khih.
Standard : ka mut mat thew kyrdan – mat dei ka bynta ba kongsan ban pynkhlad ïa ar tylli ki metbah; thew dei ba tynjuh jingkhia; kyrdan dei ka snap long bapoh bakhraw.
State Funeral : ka mut thangkher- thang ka dei ka pyning ha ka ding; kher ki dei ki kynja bakhaw.
Statistic : ka mut buh jingkheiñ, thupkheiñ- buh ka dei ba kynshew ne tyngkai; jingkheiñ ne kheiñ dei ka thew ka woh kum haba pynshong dor; thup dei ka song shi jaka.
Steamroll : ka mut lynthaw, takraiñ- lynthaw dei ba lympat tyngeh ha madan; takraiñ dei ba tied tyngeh.
Strategy : ka mut khreh ktem- khreh dei ba pynap lypa; ktem dei ka jaka ba shong kynrei kino kino ki jingthaw.
Strata : ka mut satap- satap dei ka syrtap ha la ka kyrdan.
String : ka mut lakud, thri, bthet – lakud dei u kynja sla ba long jrong lshir ban teh jingteh; thri dei u kynja ksai ba phiah ne puid na u siej ba la khrud sani ba lah ban pynkhun katba mon; bthet dei u kynja ksai ba phiah ne puid na u siej ba la khrud sani ba lah ban pynkhun katba mon ba kham rben ban ïa u thri bad kham jwat ban teh skhem.
Stringent : ka mut pyrkhing- pyrkhing dei ba mana tyngeh da ki kyndon aiñ.
Technology : ka mut stadtip- stad ka dei ka bor shemphang; tip ka dei kaba sngewthuh ha lade bad ka ba nang ban leh.
Television : ka mut kortherdur korthersur- kor dei ka mar seibor ban pyntreikam katkum ba shna u briew; ther dei kaba pashat jubor sha suiñ; dur dei kaba paw ba lah ban ïohi; sur dei kaba sawa ka ba lah ban ïohsngew.
Telecom : ka mut surpathai- sur dei ka jingsawa na ba pah ne kren; pathai ka dei ba sam ne phah khubor paidbah kylleng ka shnong, ka raid ne hima.
Tension : ka mut lyngkhum lyngkhom, lynga pisa- lyngkhum lyngkhom dei ba jyrwit jyrwat ka pyrkhat pyrdaiñ; lynga pisa dei ba khuslai khlem nang leh eiei.
Temperature : ka mut borshit borkhrïat – bor dei ka jinglah ka met ne jingmut ban trei ne ban kit; shit dei ka jingsngew ba jur ka jingkhluit; khrïat dei ka jingsngew ba jur ka jingpjah.
Tend : ka mut nohmon- noh dei kaba kyntur najrong shapoh; mon dei ka ba lmun ban kam ha lade.
Tip top : ka mut kyntïak- kyntiak dei ba dait riam bha.
Toilet : ka mut sampon-sampon dei ka ktien Pnar kaba thew ïa ka jaka leit eit bad leit jung.
