Ka tdem ba wan poi na Canada ka la ktah ïa ki Million ngut ha North America

La iohi ruh ia ka suiñ bneng kaba saw kum ka dak jong katei ka ding kaba klang bad kaba la bam duh ia ki khlaw ka Canada ha kine ki sngi.

Montreal, Jylliew:

Katkum ki khubor la ong ba ka jingpluh ki khlaw na Canada ka la wanrah ka jingsheptieng na ka jingsniew jong ka lyer wat shaduh ki thaiñ North jong ka America bad ki thaiñ ba marjan. Kane ka long naba da ki million ki paidbah nongshong shnong ki la hap ban ring mynsiem ia katei ka lyer kaba sniew bad kaba lah ban ktah jur ia ka koit- ka khiah jong ki lada kin hap ban im ha katei ka rukom. La iohi ruh ia ka suiñ bneng kaba saw kum ka dak jong katei ka ding kaba klang bad kaba la bam duh ia ki khlaw ka Canada ha kine ki sngi.

Ki heh ka US ki la iathuh ba ia mynta hi ym pat lah ban ai jingpynshai halor kane hynrei ka tdem bad ka lyer kaba jaboh ka la ioh ban wan pur sha ki bynta North jong ka America bad ki paidbah ki hap ban mad ia katei ka jingsniew ka lyer bad ka suiñ bneng ha kane ka por bad ka long kaei- kaei kaba ap jingma ia ka koit- ka khiah jongki hadien- habud.

Tad haduh ka Sngi Balang, palat ia ka 8 million hectare lane kumba 20 million acre ka bynta jong ki khlaw ka Canada, ki la pluh lut bad kane ka la pynkheiñ ia ka rekod ba 7.3 million hectare ba ka Canada ka la ioh mad ha u snem 1989.

Nalor kata, la ong ba ka Canada kan dang lah ruh ban hap mad shuh shuh ia ka jingeh haba iadei bad katei ka jingpluh khlaw khamtam ha kine ki bnai Naitung bad Nailar ban wan.

Kumta, katei ka jing pluh jong ki khlaw ha Canada, ka la pynmih ia ka lyer kaba sniew bad kaba la ktah jur ruh ia ka jinglong ka suiñ bneng namar ka jing jur jong ki lyer ‘Carbon Monoxide’.

Da ki spah tylli ki khlaw ki la pynmih kumba 600 million ton ka lyer ‘Carbon Dioxide’ ha une u Jymmang ba la leit, bad kaba la iaryngkat ruh bad ka 88% ka jinglah jong ka ri ban pynmih ia ki lyer khuid lane ‘Green House Gas’.

Namar la ong ruh ba ka tdem kaba mih na kitei ki jingpluh khlaw, ka long kaba kham sniew ban ia kiwei pat ki jait tdem bad kaba ap jingma haduh katta ia u khun bynriew ban ia ka lyer kaba mih na kiwei pat ki jait tiar ne machine kiba ju pynmih ia ka lyer ba jaboh.

Namar ki khñiang jingpang kiba wan poi na katei ka tdem, ki lah ban leit rung beit-beit sha ki nud- ki tor jong u briew haba ioh ban ring mynsiem ia katei ka jait lyer jaboh.

Nalor kiwei pat, katei ka lyer kaba sniew ka kham don jingma bha ia ki khynnah rit, ki longkmie ba armet, kiba dih duma, ki tymmen bad khamtam lei ia kito kiba la don lypa ia ki jingshitom ha ka met jongki.