Jer Nam Kyrteng Da Ka Ktien Kmie

Kumta lada thoh Rgh. ban thew ia ka kyntien rangbah ka long kumba pyrthuh bud ia ka rukom leh jong kiwei kiwei ha satlak pyrthei.

Raphael Warjri

Ym da donkam ban da bud ïa ka rukom jong kiwei kiwei ki deiriti na satlak pyrthei,kum ha ka phareng ban thoh Mr. Ms. Mrs lane Hindi Shri. Smt. Kum. Kumta ha ka Khasi lah ban long ryntih da kaba thoh U ïa baroh ki shynrang naduh ki khyllung khynnah, samla haduh ki rangbah bad tymmen, bad ban thoh Ka ia baroh ki kynthei naduh ki khyllung khynnah, samla haduh ki rangbah bad tymmen. Kane ka rukom ka kham lyngkot bad ka iadei dur ruh ha kaba kren ba khana bad ka dei ka lajong ba khlem pyrthuh bud nangno nangno. Kumta lada thoh Rgh. ban thew ia ka kyntien rangbah ka long kumba pyrthuh bud ia ka rukom leh jong kiwei kiwei ha satlak pyrthei. Ban thoh Bah  bad Kong ka kham khim namar ba ka thew tang ïa kiba lah san la rangbah. Kiwei kiwei ki sngew kumno ia kata, khamtam ki akhia ha ka thoh ka tar lane ki stad phrang na ki salonsari, lane ka iktiar na ka sorkar ha kane ka liang, yn dang ïa khmih shwa. Ha kaba pyrkhat bad bishar shimet te ka kham snah bad dei ka lajong ban thoh kumba ju ïa kren khana kumjuh ban jer ban nam U bad Ka shwa ïa ka kyrteng briew.

Nangta kiwei kiwei ki bynta kiba dang dei ban pynryntih kumba dei ha ka thoh ka tar ban long salonsar ka dei kum ba ha ka ktien phareng ïa ki kyrdan Dr. Rev. yn jer yn nam kumno ha ka Khasi khnang ban sngewthuh salonsar. Wat lada kaba nam Dr. ka dei kaba tip paidbah ïa ki nongsumar pang, hynrei ha ka jylli ki ba la nang la stad ka kynthup ruh ïa ki riewtbit ha ka thoh ka tar kaba dei ïa kiwei kiwei ki phang jingnang jingstad. Ka kyrdan Rev. te ka dei ba la ia tip paidbah ba ka dei ia ki riewtbit ha ki kam riewblei kiba la khajoh ïa kata ka kyrdan lyngba kaba pule bad shah hikai ha ki salonsari niam bad riewblei. Ha ka tairai (context) jong ka ktien Khasi, ka kyrdan Dr ka lah ban neh kumjuh, hynrei Rev lah ban pynshongnia katkum ka jinglong jingman ha ka imlang sahlang. Ha ka balang Katholik, la tip ba ki jer Fr. kaba ryngkat hi bad kaba jer Rev hynrei ha ka balang ki thew hi ïa ki lyngdoh bad ki ju khot ruh lyngdoh sohblei bad don ki khep ba ju thoh phadar. Lada khmih ïa kiwei kiwei ki balang Khristan kaba tip paidbah hi ka dei kaba ki jer Pastor bad ym ju don ka jingbatai ba kyrpang ha ka ktien Khasi tynrai.Kumta lada dei ban buh ryntih ha ka jingthoh khnang ba kan long salonsar ïa baroh ki balang ne ki niam kynthup ïa ka niam tynrai Khasi, lah ban shna thymmai na ka ktien Lyngdoh lane Sohblei, namar ba kine ki kyntien ki kit jingmut salonsar ia ki riewniam riewblei ba ha ka kyrdan ba ha khlieh katkum ba la thung da ki shlem riewniam shklem riewblei.Kumta la sngewthuh ba ka ktien Lyngdoh ne Sohblei kaba long salonsar lah ban thoh kyllum na ka bynta baroh ki balang bad ki niam kynthup ïa ki niam Hindu, Muslim Buddhist bad kiwei kiwei. Ki riewblei ne riewniam kiba don ka iktiar ban lehniam ha ka balang Katholik, kiwei kiwei ki balang Khristan, ki niam Hindu,Muslim Buddhist bad kiwei kiwei ki niam ki dei hi salonsar ki Lyngdoh bad ki Sohblei, lada shim salonsar kum ha ka niam tynrai Khasi ruh. Kumba ka paw ba tang ka balang Katholik kaba ñiew ïa ki riewniam riewblei kum ki Lyngdoh bad Sohblei ha ka ktien Khasi, hynrei kiwei kiwei ki balang Khristan ki khot Pastor, khlem kano kano ka ktien Khasi kaba ïa ryngkat bad la pdiang salonsar kumta.Nalor kata, ha ka balang Katholik ïa ki lyngdoh rangbah ba kham ha khlieh ba thoh bad nam ha ka ktien phareng Bishop bad Arch-bishop, la jer da ki Lyngdohsad.

Ka ktien phareng ‘Priest’ ka ba thew ïa ki lyngdoh sohblei ne ki kynja riewniam riewblei ka dei kaba la pdiang ban kylla ïa ka jingmut sha kiwei kiwei ki niam Hindu, Muslim, Buddhist kynthup ruh ka balang Katholik bad niam Khasi tynrai, hynrei kiwei kiwei ki balang Khristan ym pat lap koit ba kin ñiew kumta. Kumta donkam da ka ktien kaba long salonsar ban ryntih bad kaba lah ban pdiang da baroh bad khlem artatien ba ka ktien Riewblei bad Riewniam ka lah ban long ka ktien kaba lah ban pdiang salonsar khlem khohñioh da kino kino ki balang ne ki niam. Na kata ka daw lah ban tyrwa ka ktien lyngkut na ka kyntien Riewblei ne Riewniam ka ban lah ban thew ïa ka kyrdan ba kyrpang ha ka imlang sahlang ba lah ban sngewthuh paidbah.Kumta lah ban tyrwa jingmut ba Riewblei lah ban thoh lyngkut Rb. bad Riewniam lah ban thoh lyngkut Rm. ne Rn. katba lah ban ia pdiang lang da baroh. Ha kajuh ka rukom lada sngew donkam ïa ki Riewstad ha ka thoh ka tar, kynthup ruh ïa ki nongsumar pang ba ju thoh Dr. lah ban thoh noh Rd. ka ban thew ïa ki Riewstad. Kum ka nuksa ka sngew snah ban thoh Rb. Sylvanus Sngi Lyngdoh lane Rb. Wellborn Manners lane Rb. J. J. M Nichols Roy bad kumta ter ter. Ha ka juh ka rukom lah ban thoh Rd. Barrister Pakem, Rd. Hamlet B Ngapkynta, Rd. John L Sailo Ryntathiang bad kumta ter ter. Hynrei kine baroh ki jingtyrwa ki lah ban urlong tang lada ka iktiar na ka sorkar bad na ki shlem jong ka thoh ka tar ki lah ban pdiang bad pynskhem ban long ryntih bad ha la ka ktien lajong. Lymda kumta ki kynrum kynram ki lah ban mih hadien habud, lada ym phikir lypa.