U Khla Sabrat

U khla sabrat u bam doh ïa kiwei ki mrad ki mreng kiba shong ba sah ha ki khlaw ki btap, bad u thap ïa ki ynda la miet da kaba wad kaba khmih halor...

Ezra Lawanker Rynjah

U khla sabrat u dei u jait miaw uba heh uba thoh rong ba ïasyriem bad u ‘len lum (reticulated/Burmese python). Ki jingthoh met jong u ki long ruh kum ki lyoh ba rong ïong-byrtem na kaba u ïoh ka kyrteng phareng, u “Clouded Leopard”. Ïa une u mrad ngi khot u “state animal” jong ka Jylla Meghalaya.

Ïa u khla sabrat lah ban lap naduh ki khlaw lum Makashang sha ki thaiñ mihngi haduh Ri Indonesia bad China. U mlien ban shong ban sah ha ki khlaw ki btap ba rben bad ba don ki diengbah diengmet. U ‘la sabrat u kham rit ban u ‘la khyrwang (royal Bengal tiger) bad u ‘la krung (common leopard) bad ka jingheh ka jan ïaryngkat bad u ksew uba heh. U jrong kumba ar meter ei ei naduh khlieh haduh tdong, bad na kjat haduh tyrpeng pat u heh kumba sanphew-san (55) centimeter. U lah ban khia haduh arphew-san (25) kilo ei ei. Ki shynrang ki ju kham heh ïa ki kynthei hapdeng kine ki jait mrad.

U khla sabrat u bam doh ïa kiwei ki mrad ki mreng kiba shong ba sah ha ki khlaw ki btap, bad u thap ïa ki ynda la miet da kaba wad kaba khmih halor ki tnat dieng. Hangta u  ju thap ïa ki shrieh, ki risang, ki khmud, bad ki huleng ruh kumjuh. U lah ruh ban ryngkoh nalor dieng ban kem ïa ki mrad ba iuh khyndew kum ki skei bad ki sniang khlaw. U ju kem ju bam ruh ïa ki sim ki doh kiba rit.

U ‘la sabrat u long u mrad uba jynjar ban ïashem mar khmat namar ba bunsien u thiah mynsngi bad u khih u shang tang ha ka por mynmiet mynïong. Nalor kane, u lah ban rieh da kaba suk ha ki jaka khlaw namar ki jingthoh jong ka met jong u ki ïahap bad ki jaka sah jaka dem jong u. Kawei pat ka daw ka long ba u mrad u la duna kynhun haduh katta katta ha sla pyrthei. Ki riewstad kiba la wad bniah ïa u, bad ba la wad jingtip shaphang une u mrad ki antad ba sah sa tang shiphew hajar (10,000) tylli ha baroh satlak ka pyrthei.

Ki daw jong kane ka jingduna ruh ki long kiba bun bynta. Haba nyngkong eh, ki khlaw ki btap ha kaba ki ‘la sabrat ki shong ki sah ki la stang la duna haduh katta-katta ba ym lah shuh ban shan ïa kine ki jait khla. Ki khlaw ki btap ki la lut na ka ot pathar ïa ki dieng ki siej ban shna ïing, ban pynkylla sha ki lyngkha, lane ban tih ïa ki mar khyndew bapher bapher. Halor kata ruh ki don ki nongshun mariang kiba thap khnang ïa une u mrad ban ioh die ïa ka sniehdoh kaba phylla jong u. Mynta ha bun ki Ri bapher bapher, kum ha India ruh, ka lah long beain ban kem lane pyniap ïa u ‘la sabrat, bad lada lap kum kita ki nongpynïap, yn pynshitom da kaba shah set phatok bad daiñ kuna.

Kine ki kam ki ju pynduna ïa une u mrad, bad ka jingïapoi kha jong u ruh ka long kaba suki. Ka por pun khun ka long kumba lai bnai tam ei ei, bad bunsien ki kha lai tylli ki khun kiba shah sumar da ka kmie kumba shi snem lynter. Kumta kine ki jait khla ki slem ban roi biang lada ki lah shah ñion kumba batai haneng. Kine ki mrad ki im tang kumba khatwei snew haba ki laitluid ha khlaw. Haba set pat ha kum ki “zoo” la shem ba u khla sabrat u lah ban im haduh khathynñiew snem.

U khla sabrat u long u mrad uba phylla uba itynnad haduh katta katta bad u iarap lem ïa ki nongrep jong ngi da kaba kem kaba thap ïa ki jait mrad ba ju pynjot pynjulor ïa ki jingthung jingtep kum ki shrieh saw, ki skei, bad ki sniang khlaw. Une u khla u long shisha uba basa ïa ngi, bad kumta ngi dei ban thmu ban ïada ïa u ban lait na ka jingduhjait ha ka jylla jong ngi.

Author Bio :

U Ezra Lawanker Rynjah u dei u ecologist uba pule shaphang ki sim ki doh ki mrad ki mreng bad ka rukom im rukom sah jong ki ha ki khlaw ki btap bad ki lum ki wah. U la lum ïa kane ka jingnang jingstad na ka pule puthi bad na ki kam ki jam bapher bapher ba u lah trei ha kylleng satlak pyrthei. U pyndonkam ïa kane ka jingtip ban wad ïa ki lad ki lynti kiban don ka jingïasuk hapdeng ka jingthmu ka imlang sahlang jong ki briew lem bad ki jingthmu sumar mariang.