Ka May Day

Teibor Dkhar, Upper Lumparing Laban

Ka May Day ka dei ka 1 tarik jong u bnai uba san jong u snem, bad ïa kane ka sngi la rakhe nyngkong eh ha u snem 1886 ha ka ri USA bad ia kane ka Mayday la tip ruh kum ka Labours Day.

Khyndiat to ngin ïa ïit ïa ka jingmut bad ïa ka jingthmu jong kane ka kyntien Labours, kane ka ktien Labour ka dei ha ka ktien phareng (English) bad ka jingmut jong kane ka ktien labour ha ka ktien Khasi ka mut u nongtrei ka jingtrei ka kam, te kumta kane ka sngi ka dei ka sngi burom ïa ki nongtrei ki jingtrei ne ka kam bad kum ki briew hi ha baroh kawei ka pyrthei ngi long ki nongtrei, bad kane ka pyrthei ka long ka jaka trei naduh ka spah snem kaba nyngkong lah ban ong naduh ba ki briew kim pat tip wat ban jied syiem ne ha ka por ka jingsynshar Syiem. U Syiem u trei kum u Syiem, u trai u trei kum u trai, u nongtrei u trei kum u nongtrei, namar ka long ka bym don jingmut ban long syiem khlem ki khun ki hajar ne khlem ka hima bad ïa u trai khlem ki nongtrei ne u nongtrei khlem u trai bad baroh shi tyllup ka pyrthei kum ki briew ngi wan longbriew ha kane ka pyrthei ka long ban ïa ieit ban ia burom bad ïa shakri markylliang iwei ïa iwei ha la ki kam bad ki jingtrei jong ngi.

Sah biej ka longbriew manbriew dum ka pyrthei namar ka jingpang sangem jong ka khwan myntoi shimet, ka kwah bor ka kwah burom bad kwah spah kat ma nga ym don shuh ha kane ka pyrthei. ïa u Bill Gate la tip bad nam kum u  briew ba riew-spah tam ha ka pyrthei, ïa u Ambani kum u briew ba riewspah tam ha ri India, hato kine ki dei kiba don ïa ka bor jadu ? Bad ba ki ioh ïa kata ka spah khlem da leh ei ei ruh em, shu hap hi ka spah na suiñ ? Khlem da don ki jingtrei ? Khlem ki nongtrei bad ka kam kaba u trei u long trai ïa kata ka jait kam ka jait jingtrei ? Ka jingshisha halor ka jingshisha hi ka long ba lada khlem ka jingtrei ne ka kam un ym don u briew wat tang ïa ka bam shisien bam ruh ba un ioh bam.

Ym pat ju iohsngew koit ba la ju don ka niam ne ka jingngeit bad ba kita ki briew ha kata ka niam ne ka jingngeit jong ki, ba ki shu ïa ioh ka temple ïa ki mondir ïa ki ïingmane ïa ki ïing ki sem ia ka bam ka dih ka jain ka nep, khlem da trei ne leh eiei shu ioh la ka ioh shu long la ka long ka jingshisha hi ka long ba dei lyngba ki jingtrei bad ki kam kiba bun jait, kiba ngi kum ki briew ngi ïa trei bad lyngba na ita  i jing-ioh na kata kaba ngi trei la i long iba rit ne iba khraw, na ita keiñ ngi ia ioh ban ïa noh synñiang ïa ai sngewbha na ka bynta ka ban ïa shna ïa kitei la ka long ïa ki temple, ne ki mondir, ne ki ïingmane, ne ban ia bam ia dih sngewbha ha ki sngi khraw ki jong ngi ne man la ka sngi, ngi ioh lut ïa kiei kiei dei na kata kaba ngi trei.

Ka long shisha kaba sngewsih bad sngewpang nud haduh katta katta ïa kane ka sngi ka 1tarik jong u bani May, ha kaba ïa kane ka sngi la ibeiñ ïa ka da kaba shu ïa kynmaw tynneng pat ïa ka kum ïa ka sngi burom ïa ki nongbylla, bad bun khamtam lei kita kiba la sngew ba ki dei kiba la nang la stad la don ka kyrdan bad la don ka spah, ki kheiñ bad ñiew ba kane ka sngi ka dei tang ïa kito kiba shu trei bylla sngi kiba rep kiba biej bad them kiba trei kynta. Shisha ym pat ju iohsngew koit ban shem ba kita kiba la nang la stad ba la don kyrdan kiba don spah ki lah ban bam da ka sia da ka kot sada ne da ka pisa bad ki lah ban im khlem ïing khlem sem  khlem jain khlem jain khlem nep.

Shisha ka long kaei kaei ka ym sngew lah ban mutdur khamtam ha kine ki sngi kiba ngi la don ha ka por jong ka jingkiew jong ka jingnang jingstad, ka por jong ka jingsynshar paidbah hynrei jar jar ym don ba sngewthuh ne shemphang ïa kane ka bynta jong ka, naduh ki nongsynshar nongbishar ki riewnang ki riewstad bad ki paidbah ruh kim tip ei ei ïa kata ka jingkordor jong ka wat ka sorkar ka Labour Department ngim ju ioh sngew ba kin leh ïa ki program ban pynsngewthuh bad pyndonburom ïa kane ka sngi kumba ka long kane ka jingñiew sting ïa kane ka sngi ka pynshisha ïa ka jinghiar dor jong ka longbriew manbriew bad ka jinglehraiñ ïa kane ka pateng bynriew wat hapdeng ka jingkiew jong ka jingnang jingstad bad ka jingsynshar paidbah.

Shuh shuh ka jingim shemphang bad ka jingbym shim khia jong ki bor kiba halor ïa kane ka bynta, ka long ka daw bah ban wanrah ïa ka jinghiardor ha ka longbriew manbriew ka imlang sahlang bad ha ki liang baroh, ka roi ka par kaba anna ka jingïa-sngewphew jaitbynriew kaba khlem daw ka jingibeiñ ïa kiba trei shitom, ka jingtynneng tang ïa ka sngewbha bad ka tamasa ka jingkwah spah bym hok, ka jingpyntreikam ïa ka ain Child Labour ka long ban ïada ïa ki khun ba don ba em ban lait ka lehraiñ ki kmie ki kpa hehspah, katba ïa ki khun ba duk kiba bylla sngi naduh ka kpoh ka kmie la pynshitom bad pynjynjar ïa ki ka jingailad ban leit skul ei ka long tang ka jingpynthame ban phohsniew ïa ka bym poi shaei shaei namar ka long kaba ithamula ban pyntap tupia ïa ka kjat bad  ban deng ïa u tai ha shyllang mat, ai ïa ka hok ha u ne kata ba dei hok ban ioh, ai ïa ka jong u Kaisar ha u Kaisar kane ka long ka nongtrei kaba halor ki nongrim baroh, ka roi ka par kaba halor ka roi ka par, ka spah kaba halor ka spah, ka jingstad halor ka jingstad, ka pule puthi kaba halor ka pule puthi.

Marsien rung ha ïing bad haba nga peit ïa ki kamra ai ba ngan iohi ïa ki kti ki nongbylla bad dei lyngba jong ki ïa ka kam engineer la pynkha, bad haba nga  peit ïa ki tiar ki tar ba la khuid bad la biang lypa ai ngan iohi ïa ka kti ki nongtrei kynta, bad haba nga bat ïa ka pliang ban bam ïa ki jhur ki jingtah bad ka ja ai ngan iohi ïa ki nongrep ha lyngkha bad lyngba jong ki ïa ka kam ophisar la pynkha, bad haba nga ïa u ne kano kano ba ki trei ai ngan iohi ha ki ïa ka dur u Blei.

Ah jin da ngi la snewthuh shisha ba kum ki briew kaei ngi don ban im ha kane ka pyrthei, shisha kane ka sngi kan jin da la long ka sngi ba khraw tam ha ka longbriew manbriew ha kane ka pyrthei bad dei ha kane ka sngi keiñ ba ngin pynshisha la ha khmat u briew ne u Blei, bad ngin ïa sakhi ïa kata ka jingïaieid ka jingïa burom ryngkat ka jingkit khlieh kum ki nongïashakri markylliang iwei ïa iwei, bad kum uwei u briew ha kaba ki bynta baroh ka met jong u ki ia shakri iwei ïa iwei ïa ka ban pynlong ïa u briew uba biang pura, naduh khlieh haduh kjat naduh ka dur ka dar haduh ka jingut jingpyrkhat, kum  uta u jingthaw uba don ka dur u Blei.

ïa kaba bha tam to ngin ïa shakri markylliang iwei ïa iwei.

Ba ïa ka bneng hi ha lade ngin sngewthuh ka dei kaei.