Ban Solve

Tip lano mo ma ngi ki 'Rengmattah, ngin kyndit bynriew noh ?

Panbor B. Lyngdoh

ïa ka unemployment crisis ka Sorkar Kmie (Central Government) kam don lad shuh da kumwei pat, te, kumta ka shu pynjrong noh (prolonged study) ïa ka jingpule jong ki Khynnah School jong kylleng ka Ri India baieid jong ngi. Kane ka jingpynjrong ka dei da kaba pynmih bun tylli ki Entrance Test Exams – NEET – JEE nangta CUET, NET etc……. Hooid, ym lah ban len  ba ha ka Pyrthei stad mynta (nuclear age) mih bun ki Competative Exams, tangba kum kitei eh haneng, te, ka la palat ka long pynban kum ka jingpynshlur ban sangeh noh shiteng ïa ka jingpule, namar lada ym pass ïa kitei ki c/exams, la kut noh syndon ka further study career jong ki students. Shu buh lada fail haduh 3 sien ? Sa katno sien pat ngin ïa leh biang ïa kajuh – shi – kajuh? Khamtam ha ngi ki Khasi ba la jur shaba palat ka jingsngew Schedule Tribe (nalor kata ka KHADC ka pynsngewthuh bakla ba dei da ka Jait Kmie / Kynthei ST) kat shaba ïaid kat shaba don, ka rta pat de ka la nang ïai stet sha khmat.

Ka Ri kiba la ïaid shakhmat (advance Countries) ki ai da ki kynja monthly allowances sha ki khynnah samla bym pat ioh kam (unemployed educated youth) bad ha kajuh ka por ki pynshlur ban trei kynta (part time job) bad ïa ki Company baheh baheh kumjuh ïa ki Restaurants, Hotels any Shops, etc., ka Sorkar ka ai hukum ba ki dei ban pynbiang ïa ki kam trei kynta ïa ki Khynnah School ba la dep ïa ki jingpule bapher – bapher lane ba dang pule ha ki Class kiba la kham shajrong. Hapoh Ri India la don ka jingthmu ban ai monthly allowance, tangba ym lah ban bei tyngka, namar ba la jur shaba palat ka buaid tyngka (corruption). Dang ha kine ki snem ba la leit ka Sorkar Assam ka la thmu ban leh kumta, tangba kam lah, namar ba jur than eh ka jingbuaid tyngka (corruption) napoh napoh, paw shabar da ki building baheh baheh (palaces) bad ki Kali ba rem dor (luxirours cars).

Te, ïa kane ka jingpynjrong (prolonged study) ïa ka jingpule ka pyniap kylla ïa ki Khynnah School(students) khamtam eh ïa kiba la passed ïa ka Class – XII bad ter ter………. Kane ka jingleh jong ka Sorkar Kmie, dei kum ban shu ong noh ba la pynbor ban pep School noh shiteng por.

Te, kiei kiei baroh ki shong ha ka jingstad jong ka State Government. Klet noh ïa ka District Council kaba shu bun kam tang ha Jait Kmie/Kynthei bad kane kajuh ka kharoi sha ka 61/2 shiteng na ki Kpa bym dei Khasi – Khynriam – Pnar – Bhoi – War bad Lyngngam ba la pynshlur ka KHADC. ïa ki jingdonkam ba dei ban leh na ka bynta ka bha ka miat jong ka Jaidbynriew khamtam eh sha ki thaiñ khap pud (border area), kim patiaw. Ki kyrbeh tang shaphang ka Jait Kmie/Kynthei, namar ngi shong – sah ha ïing i Lok (Ym ju don tnga ha ngi ki Khasi), lane ka ïing ba la shna hi, tangbah ha ka kyrteng jong i Lok. Tip lano mo ma ngi ki ‘Rengmattah, ngin kyndit bynriew noh ?

Lehse lah ban don kiba kynnoh ba nga shu batai stad, ngam sngew ei – ei, namar ha ka jingsngewthuh barit biej, nga shu kwah ban pynpaw ha khmat ka burom jong phi ki nongpule. Te, lada phi sngewïahap jingmut to sngewbha ïa pdiang, lada phim sngew, bret noh sha ki Sniang.