Ka Aiñ ban ‘ïa sam bynta lem’ ïa ka NONGKHYNRAW bad ïa ka NONGTYMMEN (Ka Equitable Distribution of Self Acquired & Ancestral Property Act)

Kaei kaba donkam kyrkieh mynta, ka long ïa ki shynrang Khasi ba kin kiew shaphrang kumjuh.

Michael N. Syiem, Convenor, MAITSHAPHRANG

Ki ñia ban kyrshan :

1)Ngi pyndonkam ïa ka kyntien ‘ïasam bynta lem’ (Equitable) ym dei ‘iasam mar ryngkat’ (Equal). Ka jingïasam bynta lem ka mut katkum ba i dei hok ban ai lem sha ki khun shynrang bad kynthei. Ngi ieh ïa kane ha ka jingstad bad jingshemphang jong ki kmie ki kpa ban ‘ai ïano, katno’ da ka Dulir – Pynkamkynti (Will), halor ka spah ka phew Nongkhynraw ne Nongtymmen sha ki khun kynthei (ba Nyngkong, ba Pdeng bad Khatduh) bad sha ki khun shynrang.

2)Lada ngi kwah ïa ki pyrsa kurim shynrang kiba don khaw bad kiba khlaiñ tyrpeng shisha, ngi dei ban sdang shuwa na la ïing la sem ban pynlong ïa ki khun shynrang kiba don ïa u khaw bad kiba da khlaiñ tyrpeng shisha, khnang ba kin long kum u kpa ba lah ba ïai ha ïing khun ha ïing tnga.

3)Lada ngi kwah ba ka jaidbynriew Hynñiewtrep kan long kynrad halor ka khaïi ka pateng bad ka ïoh ka kot ha ka jylla, ngi dei ban saiñdur shuwa naduh na la ïing. ïa kito kiba don ka nongkynti bad ka spah ka phew, ka jingsam bynta lem ha u khun shynrang, kan ïarap shibun ïa u ha ka ban ïoh ram ïoh shah (loan) na ki Bank da kaba buh bynda kum ka bai seng na ka bynta ki kam khaïi – pateng jong u. Ka jingbteng jong ka kam khaïi – pateng ba la seng nongrim da u Nongseng, kan lah ban ïaineh pateng la pateng.

4)Shisien ba ma ngi ki trai – ri trai – muluk ngi ïoh ban bat hi ha lade ïa ka kam khaïi – pateng (Economy) jong ka jylla lyngba ka jingdon jong kane ka aiñ, ngin lah ruh ban tehlakam ïa ka jing-tuid noh ka spah jong ngi shabar ka jylla.

5)Ka jingsambynta lem ïa ka jaka ka puta sha ki khun shynrang ha ki thaiñ nongkyndong, kan ïarap shibun ha ka ban pynheh bad pynroi ïa ka kam – rep kam – riang jong kawei pa kawei ka longïing, kumjuh ka shnong bad jong ka thaiñ hi baroh kawei. Ki Synjuk Treilang (Co – operative Farming) khamtam na ka bynta kito ki nongrep kiba don i jaka ba kham rit, kan ïarap shibun ha ka ban kyntien ïa ka ïoh ka kot bad jingnangroi jong ki.

6)Ynda haba baroh ngi la ïa bunkam ha la ki kam khaïi pateng bad ki kam pynroi, ki huri-hura bad ka jingbymshongsuk shongshngain yn sa lah ban pynduh shibun. Katkum ka jingshem ki riewstad, ki jaitbynriew kiba ka jingïasam bynta jong ki ïa ka spah ka hajar ka long kaba noh shiliang khlem nongrim (inequitable) ki kut barabor ha ki jingïaleh bad wat ka jingïaumsnam ruh bad kum kine ki jingjia la pule shaphang jong ki ha ki mynnor (History).

7)Khatduh, don bun ki kynthei jong ngi mynta kiba la kiew shaphrang ha kiba bun ki liang. Kaei kaba donkam kyrkieh mynta, ka long ïa ki shynrang Khasi ba kin kiew shaphrang kumjuh. Ka jingai bynta lem ha ka pule dangle ka nongkhynraw ka nongtymmen kan ïarap shibun ïa ki ban kyntiew ïalade ban kiew shaphang.