Raphael Warjri
Ka Ri Khasi ka sah tang kum ka Rilum mynta ha-dien ba la duh lut plaiñ ki jaka rithor ha sawdong u pud u sam jong ka Bri Hynñiewtrep Hynñiewskum. Haba kdew kaba ym don shuh ka rithor ka mut ba ki jaka thor ba dang sah syllai mynta ki dei sa tang ki pynthor kum ka Sung ha Jaiñtia bad kiwei kiwei ki pynthor ha kylleng ka Ri Khasi ba dang rep kba, hynrei ki pyntha ym don shuh ba la shah knieh lut ha ki dkhar. Ha ka rep ka riang ki Khasi naduh hyndai hynthai ki la don lypa ka rukom bhah ïa ka khyndew katkum ka rukom pyndonkam ha kaba thung ba tep. Ia kita baroh la pynbiang katkum ka jingdawa jong ka kam ba la bhah ïa ki nongrep bad ka rukom rep. Lehse ïa ki bynta kiba kham sani jong ka rep ka riang ym da donkam ban iatai than, hynrei kaba dei ban tip paidbah ïa ki paidbynriew Khasi salonsar ka long ïa ka rukom shna ïa ki thaw ba rep ba riang bad kaba pynkhlad katkum ban bit ban biang ka trei ka ktah.Ka kynton khyndew shilyngkhot ka dei ka lang bad shilynter ki lang ba duna hapoh ka shiphew tylli ka dei ka khet. Shihud lane arhud laihud ki khet la ker sawdong da ka pali bad ha shilynnong ka pynthor don bun ki pali ki ba pynlong ïa ka hali. Shibyllien ki hali pat ki pynlong ïa ka pynthor. Kumta ka lang ha ka shikhet arkhet lane palat na kata ban long shipali ka dei tang ïa ka rep jhur rep phan kiba katta tylli ki pali ki pynlong ïa ka hali. Bad shibyllien ki hali ki sa pynman ïa ka pynthor. Kata ka long haba rep rkhiang lane sngem um, khlem ktieh ne taplup ka um.
Kumta katkum ba ruid pud ïa ka pynthor, ki don ki pali ki ba don tang shi khet bad ki don kiba arkhet laikhet, sawkhet katkum ba dawa ka jaka. Na kine ki pali ki ba don katno katno khet la pynlong ïa ka hali. Hynrei ha ka pynthor kum haba rep kba ym ju don lang ne khet, ka don beit tang ki pali ba la ker pud da ki kor rit bad shibun ki pali ki pynman ïa ka hali ba la ker pud da ka kor heh. Ka bynta kaba shabar na ki hali pat ka la dei ka phud jong ka pynthor, kaba pynkhlad na kawei pat ka pynthor ba markhap ba ju khot ka baden. Ïa ki pynthor shilynter ha kawei ka madan khyndew la ju khot barabor da ka pynthorbah. Namar kata ka lang ba shikhet arkhet ne palat ha ka shipali, bad shibun ki pali ha ka hali ki dei tang haba rep ha ka aïom ba rang ryngkhiang ka bneng kum ha ka pyrem bad synrai. Ynda la dei ka aïom lyiur haba la shlei ka um, ka la tap lum ïa ka pynthor bad ym paw shuh ki lang bad ki khet. Kumta la sah sa tang ki pali shibun tylli ha ka hali, bad shibun tylli ki hali ha ka pynthor.
Ynda la kiew pat shalor lum ba padun ba ranab ym ju phiah shuh ha ki pali, bad ym dei shuh ka pynthor, namar ba ka pynthor ka dei beit tang ha them. Hynrei ki lang ha ka shikhet arkhet ter ter ki pynlong shithup ha ka hali. Ki hali ha lum ba padun ki lah ban don lada dei ka ranab kaba ïar ka lynter ne kynjang ka rngi. Nalor kata ha lum ka don sa ka bynta ba ju khot ram ha kaba ju thang ram ne thang bun da kaba kynton da ki thynram bad ki ñiut ki ñier. Dei na kata ka daw ba ïa ki tnat dieng barit kum ki jyntang la khot thynram ne dieng thynram ka ba wan na ka ktien ba thang ram thang bun. Ia ka bynta jong ka thynram ba tei lang bad ki ñiut ki ñier la khot ka ram, hynrei ynda la thang ïa kata ka ram ne thang ram la khot pat da ka bun. Ïa ka khyndew ba rep la ha them ba madan lane ha ranab lum la khot kyllum da ka lyngkha, ka ba mut ki hali ha ka pynthor ruh dei ka bynta jong ka lyngkha bad ki hali ha ranab lum ruh ki dei ka bynta jong ka lyngkha. Kumta ka paw shai ba ha Ri Khasi ki don sa tang ki lyngkha ba ha ranab lum bad ha pynthor, hynrei ki lyngkha baïar ha ka pyntha ym don shuh naduh da ki spah snem mynshwa. Na kata ka daw ka pynthor kba ka dei kaba la sakhi tang ha Rilum Khasi, namar baroh ki pyntha kba Khasi mynta ki la leit lut sha Rithor jong ki dkhar.
Sa kawei pat ka bynta jong ka lyngkha ka ba la phiah artat da kaba ker phrah sawdong la khot da ka kper. Ka kper ka long tang shilyngkhot na ka lyngkha ha ranab lum lane ha them pynthor. Ka kper ka lah ruh ban long ha shakiar ne kyrpong ïingtrep basah ki briew ba la ker phrah sawdong pud katba la mang. Na kata ka daw ba sa don ka kyntien kynnoh ka kper ka phrah. Ka kper ka dei ka khyndew ba thung ba tep bad ka phrah ka dei ka ba ker ban ym prat ki mrad ki mreng ki sim ki doh. Ha ka rep ka riang ruh ka don la ki jingmut ba dei la kajong kaba kdup lang naduh ba bet synbai haduh ynda la ot la kheit haba la seisoh. Ka rep ka don la ka jingmut kaba ïapher na ka riang. Ka rep ka dei ka bynta sha lyngkha bad ka riang ka dei ha trep ba pynkhreh symbai.
