D. H. Kharkongor
Ka ‘Puja’ ka la kutnoh, kumba uba bun balang u angnud, hapdeng ka suk ka saiñ. Ka ‘Puja’ kaba ym da pynthut pynwit ne pynsalia ïa kiwei pat de ki bym dei ki Hindu. Ka ‘Puja’ ka bym da shongshit kumba long ha ki snem kiba la leitnoh. Ngan nym sngewphylla lada nangne sha khmat ka jingrakhe ïa ka ‘Puja’, hangne ha Shillong, kan sa nangpjah kumba la nangpjah ka ïew ‘Puja’. Kan nangpjah katba u briew u nang sngewthuh shai ïa kiei kiei kiba dei pynban tang ka rongphnong pyrthei.
Man ba nga iohlad ban poi sha ‘Khyndai Lad’ nga ju kylli pyrthew, na ki lok ki jor kiba ngi ïa ieit bad burom markylliang, kiba seng bad pynïaid hi ïa la ki dukan, ïa ka jinglong jingman jong ka ïew ka hat. Ka jubab kaba nga ioh, ha man ba nga kylli ïa ki, ka long ba ka die ka thied ka la nanghiar arsut kat nang mih ki sngi ki snem. Wat hapdeng ka jingshongsuk ka jingshongshngaiñ jong ka Sor Shillong pynban ka die ka thied ka la nanghiar arsut, khamtam eh ka ïew kaba ïadei bad ki jaiñ ki nep ne ka riam ka beit. Ngam lah khlem da kylli ïa ki, ïa ki daw ki dong, kiba kat kum ka jingsngewthuh ka jong ki.
Ka ‘online shopping’ ka dei kawei. Ka jingbym don por ban pynlut por ha kaba rung na kawei ka dukan sha kawei pat, na ka bynta ban wad kyrpang tad haduh ynda shem ïa ka mar kaba kat kum kaba la shon shap ha ka jingmut jingpyrkhat ka dei kawei. Ka jingsalia ïa ka jingbymkhuid bad ka jingkhapniah than eh jong ka ïew ka hat ka dei kawei. Kaba kongsan tam eh ka dei ka jingshem jingeh ka jong ki nong-thied nongpet ban ioh ïa ka jaka kaba biang na ka bynta ban pynïeng kyrpang ïa la ka kali. Wat ka ‘flee market’ ne ka ‘iew madan’ ruh ka dei kawei na ki daw ki dong.
Ka jingkylla kat shaba phai, kaba shuh ak hi ruh, kat haduh ba wat ki nongdie ki da shem jingeh ban pynïahap tara bad ka jingkylla. Ki shem jingeh ban sngewthuh ïa ka pyrkhat ka pyrdaiñ ne ka jingangnud ka jong ki nongthied nongpet, kaba kut kum ka jingkylla stet jong ka ïew ka hat. Ki shem jingeh ban pynheh pynïar ïa la ka jong ka kam kaba ki la seng shitom. Kaba katno tam ban nym ngam jyllop pynban. Kiba bun ki kubur ba ka lahjur than eh ruh ka ‘competition’. Ki don kiba poi shat jingmut wat ban mih noh nangne na Sor Shillong, kata, ban leit pyrshang noh sha kiwei pat ki Sorbah. Uwei na ki shipara um banse ban pyrshang ban kyrda ïa kaei kaba ki kmie ki kpa ki la seng hangne ha Sor Shillong katba kita kiwei kiba shipara kim banse ban wad noh ïa ka lad ka lynti sha kiwei pat ki Sorbah. Kiba bun ki dang ïai pyntud ban mih noh nangne tang namar ba la pun la kha ïa ki hangne ha Sor Shillong. Kumba ong mano re, bad ka rymmuiñ artat, kiba lah ban kyrda haduh kaba kut te kin dei tang ki ‘Goneka’, ki ‘Singhania’, ki ‘Bawri’, ki ‘Bhajanlal’ bad ki ‘Jhunjhunwala’.
Te to ki ‘ngap’ ki la nang mih bad kin sa nangmih noh nangne na Sor Shillong. Ki ‘ngap’ kiba don la ka dor ban noh synñiang ha kaba kyntiew lem ïa ka Ri Khasi. Ki ‘ngap’ kiba ki khun ki kti ki jong ki pat de kim don lawei hangne ha Ri Khasi. Te kiba kumno pat de ki ban ïai wan mih bujli ha ka jaka ka jong ki ‘ngap’. Ki ban wan mihbujli ha ka jaka jong ki ‘ngap’ kin dei kiba da thngan shisha ka kpoh. Kiba kloi ban seng ïa kano kano ka jait kam ne ban trei ïa kano kano ka jait kam. Kiba kloi ban mih noh shwa ha man ba ngi byrngem ngi byrsit ïa ki. Kiba kloi ban wan poi biang pat ruh kin tang shu ithuh ba ka lah shngaiñ biang ïa ki. Kiba tang na ka bynta la ka jingshngaiñ ki kloi ban ïa boilang ha ka juh ka ‘kut’, kum ki ‘kaiñ-ïong’. Kiba ym pher wat lada kata ka ‘kut’, kaba skhem bad kaba shngaiñ, ka dei pynban ka ‘slum’. Ki ‘Hindu’, ki ha la ka ‘slum’ bad ki ‘Muslim’ pat de ruh ha la ka ‘slum’. Napdeng jong ki ym duh pat de kiba don shisha ïa ka ‘jingnang’ ne ia ka ‘jingtbit’ kabakyrpang.
Kita ki ‘Hindu’ kim dei ki trai jylla kumba long kita ki ‘Muslim’. La kim don lawei hangne pynban ki ïa pihuiñ napoh napoh uwei ïa uwei. U ‘Hindu’ u kwah ba ngin ithuh ba u ‘Muslim’ u la nangroi bad ba u la nang iohbor ha ka liang ka khaiï ka pateng. U ‘Hindu’ u kwah namar kata ba ngin kyndit bynriew bad ba ngin husiar bha ïa kata kaei kaei. U da nam ruh de ïa ka jingma kaba ap ïa ngi lang baroh na kane ka jingroi sted ka jong u ‘Muslim’. U ‘Muslim’ pat de ruh u kwah ïa ngi ba ngin ithuh ïa ka jingbym sngewtynnad ka jong u ‘Hindu’ ïa kino kino ki bymdei ki ‘Hindu’, khamtam eh ïa ki Khristan. U kwah ba ngin ithuh shai ïa ka jingthmu ka barieh ka jong u ‘Hindu’. U da nam ruh ïa ka jingïainud ka jong u Hindu ban pynshitom beiñ ne ban thombor naduh ïa ki Khristan tad haduh ïa u, kum u Muslim.
Kita ki dei kiei kiei kiba nga iohsngew kyndiang da la ki jong ki shkor. Kiba ngam banse ban ai ïa ki da kane ka jubab. Ba ngam khuslai jingmut ei ei ruh em halor kita kiei kiei. Kaei kaei kaba pynsuk mynsiem pynban ïa nga, naba ha kaba kut phin ïarah wait rah sum paramaphi. Phin ïa bam duh uwei ïa uwei. Ngam khuslai naba ha kaba kut ngam donkam ban rah wait rah sum. Ki kti ki jong nga ruh kim donkam ba kin bit snam. Nga te ngan dei tang u nongpeit kai. La katta ngan sa shu bun kam pat de ha kaba ïarap ‘thang’ ïa phi ki Hindu kiba kyllon iap bad ruh ha kaba ïarap ‘tep’ ïa phi ki Muslim kiba kyllon iap. Ngi u Khristan ngin sa bunkam ha kaba ïarap ‘thang’ bad ïarap ‘tep’.
