Raphael Warjri
Barabor dei ki syiem kiba ju thang da u nar na ka jaka ba shah khap thlen kum ban kynmaw tympang ïa kata ka kput jong ki bynriew ïa u thlen. Ha kata ka sien ba la don ka nongrithlen kaba kwah ban law ban loit noh, kumta u thlen u la swai bad par sakma ha ka meiramew. Toi u thlen u la dei ban sdang duh jait, hynrei la mih da kawei pat ka briew kaba kwah spah da kaba thmu ban tam ei ïa uta u dkhot thlen ba la swai. Hynrei shwa ba kan ioh tam la wan ka tyngab bad ka la puh bad rong artat soit sha suiñ. Kata ka briew ba rhah spah ka la kthong ban buddien khlem shongthait ïa kata ka tyngab, hynrei khlem don jingkyrmen. Ha ka khyllipmat ba ym poi pyrkhat ka tyngab ka la dem noh halor dieng bad kata ka briew ka la iohi liak bad leit apthap na trai dieng da ka ba pynap lypa da ka jaiñkyrshah.Ynda la katto katne ka tyngab ka la pah bad jia ryngkhat ba kata ka doh bseiñ ka la hap shisha ha ka jaiñkyrshah jong kata ka briew. Kumba la kdew ha-shwa ba haba ka spah ka pasiaw ha tyndong shkor ki briew, kham ñiar ba kin kuman bad kata ka briew ka la sdang biang ban ri-thlen. Dei na kine ki artylli ki jingjia ba la pynshong nongrim ba ki ba ri-thlen haduh mynta mynne ki ju khap ïa u shñiuh ne khap ïa ka jaiñ phong. Khap shñiuh namar kata ka tymmen ba nyngkong ka buhriew ïa ka doh thlen ha ka pan khyllong shñiuh lajong, bad khap jaiñ ba kata ka briew ha kaba bud ka la pynap ban pdiang ïa ka doh thlen na ka tyngab ban hap ha ka jaiñkyrshah. Lait na kata te ka khana ba la ïathuh pateng ka long ba u thlen u kham lmun ban shong ha ki kynja mar bad ki jaiñ kordor kum ka ksiar ka rupa, ki khor ki khriam. Nangta kawei pat ka khana pateng ka long ba u tieng burom bad shynraiñ ban tur sha ka thaw ki jait syiem, khamtam ki syiem blei.
Lehse ki briew ha ka imlang sahlang ha kane ka juk mynta ki lah ban ñiew ba ka dei tang ka jingngeit bieit, hynrei ka jingmaïa ka dei kaei kaei ka ba ym lah ban batai da ka pyrkhat briew. Tang kito ki ba mad kiba lah ban pdiang ïa ka jingshisha kaba kynsha shaphang u thlen, wat lada ym lah ban ai ka sabut ba thikna bad ym lah ban ioh sakhi ba da tip shai. Kumba ki briew kiba ngeit blei na kano kano ka niam ki sngew skhem ïa ka bor maïa jong U Blei, kumjuh ruh ki ngeit ba don u ksuid u ba pynshoi pynshad ban leh ki kam sniew pyrshah ïa ka mon jong U Blei. Kumta u thlen ruh u hap ha kata ka bor maïa u ksuid ha ka khnapateng Khasi,kumba ki paidriewngeit Khristan ki ngeit ba don u soitan, lane kiwei kiwei ki niam ruh ki don la ka jong ka jingngeit shaphang ki ksuid. Ha ka imlang sahlang Khasi ka dei u thlen kum u ksuid ba tip na ki khanapateng kaba ym da dei eh na ka niam tynrai Khasi. Na kata ka daw haba ong ba tang kito kiba mad ki sngewthuh ïa ka jingshisha, ka long ba ym tang ki Khasi kiba la long Khristan kiba ym banse ban pdiang ïa ki kam ba shyrkhei jong u thlen, hynrei la shem ba ki dkhar ruh kiba tyngkhuh kum kata ka apot ki sdang ban pdiang ïa ka jingshisha shaphang u thlen. Ki don katto katne ki khana shaphang ki dkhar ki ba ym ju tip ei ei shaphang uta u thlen, hynrei ynda ki mad ïa ka jingshisha ki ïathuh kylla ïa ki paralok Khasi shaphang kaei kaba ki shem. Ki don byllai ki nuksa lada dei ban kdew hynrei lah ban ïathuh tang kawei na kita.
Ka la don ka khep ba kawei ka longiïng dkhar ka la mad ïa ka jingpang jong I khun jong kiba khlem lah ban lap ïa ka daw jong ka jingpang. Ki la phah sumar shwa ha nongbah Shillong, khlem lap daw kumta ki la poi sha ki jaka sumar batbit sha Rithor India, hangta ruh ym shem eiei. Ha kaba khatduh ki la poi syndon sha bar India ban phah sumar hynrei ym shem jingpang eiei, bad I Khyllung I la nang khrew nang khrew. Ha kita ki khep ba la phah sumar naduh na nongbah Shillong haduh ban da poi sha bar jylla ruh la don ki paramarjan Khasi kiba la kynthoh ba ki dak ki shin ki paw kumba shah khap thlen, hynrei kita ki dkhar kim ngeit. Kumta ynda la poi sha bar India ruh ka la long kumjuh ba kim pat lah ban pdiang, wat haba I khun I khlem don dak ban koit ban khiah. Ka la jia ryngkhat ba ka kmierad jong ita I khyllung ka la tyrwa ïa la ki khun ban pyrshang shahshkor ïa kita ki paramarjan Khasi, namar ba ym lah shuh da ka jingstad sumar ka juk mynta wat ha satlak pyrthei. Haba ym don lad shuh da kumwei, kita ki khun kata ka tymmen dkhar ki la kohnguh ban shu pyrshang haba ym don shuh ka lad da kumwei, wat lada ki artatien ban pdiang ba dei ba shah khap thlen. Kyntang ïawai ynda la poi sha Smit ha Iingsad ki Syiem Hima Khyrim, la syang shñiuh da u syiem Khynnah ha kata ka por, u Bah Pawnam Sing Syiem. Nangta la ai dih tang da ka umksiar umrupa hadien ba la paw ki dak ki shin ba dei kaba shah khap thlen shisha katkum ka rukom kheiñ ki Khasi.
