Raphael Warjri
Ka Khyndailad ka dei beit ka ïew khaiï ha kaba ym don kano kano ka snap Khasi lait tang ka Aiti Belti Trattoria, ka basa die jadoh bad ka Khasi Emporium basa die tiar tynrai, bad ka long kumta ha shilynter ki lympung khaiï ba thnem la ha Polo, Laban, Laitumkhrah, Rynjah. Ka shnong Mawlai ka dei kawei ka ba la kiew irat ha kaba seng khaiï bad long ka ïew ka hat ka ba thnem naduh jingkieng Mawlai Iewrynghep shaduh Mawlai Datbaki ka ba la nang pur shuh shuh sha Mawroh bad sha Mawïong. Kawei kaba ym lah ban ïakhun pyrshah ka long ba byllai na ki dkhar khamtam ki Marwari, Sindhi, Bengali, Bihari ki la klun ïa ki lympung khaiï pateng ba thnem naduh ki pateng jong ki kmie ki kpa tymmen jong kiba dang ïai bteng bad ym lah ban weng shuh da lei lei. Ka la leit jia kumta namar ba kiba bun ki la thied duh ïa ka khyndew mynshwa kum ha ka thaiñ Khyndailad bad shawei shawei ruh ki don. Nalor kata, lada ki shimwai ruh ka jingïakut ka dei da ki phew snem bad kaba pynthymmai dulir man la ka teng da kaba siew boina sha ki trai Khasi haduh ba ym lah shuh ban weng. Na kata ka daw ha kane ka juk mynta, ha kajuh ka jaka ba thnem bha ka ïew ka hat, lah dep shim wai lypa ki dkhar pateng la pateng da ka baiwai kaba jem dor. Kum kata ka juh ka jaka ha ki lympung khaiï bathnem ka dor thymmai ban wai bad ka baina ban siew sha ki trai jaka ka la ïapher laiphew shah.
Ban sngewthuh kham shai ïa kane, lah ban shim nuksa ba ha kawei ka thaiñ ba don ki dukan ba la shna paka da ka paki dulan dewbilat bad kiba shah ha khmat lynti ïaid briew, lehse ha ka dor ïew mynta lada ki trai ïing ki shim boina shiphew ne arphew lak tyngka bad ka bai wai sanphew haduh shilak tyngka; hynrei ka dukan ba kumjuh ba la ïoh pateng ki dkhar naduh mynnor ka lah ban long tang kumba saw ne san lak tyngka ka boina ban kiew tang haduh shiphew lak tyngka eiei bad ka baiwai ka kiew tang shiphew ne arphew hajar tyngka haduh mynta. Kata ka dei ka jingïapher kaba pynlong ïa ki nongkhaiï trai ri ba kin shem shitom ban ïa ksaid ha ka khaiï pateng. Nalor kata ki dkhar ki la don ka jingïadei bad ki shlem khaiï ba shalan mar naduh ki kpa tymmen jong ki, kat ba ki Khasi ki dang shu sdang shen bad yn shim por ban lah ban pynïeng ïa ka seng khaiï.
Ka nuksa ba tyngkreiñ ka long ba ïa ki nongkhaiï marbam mardih, mar-ïing marsem bad baroh ki jingdonkam ha ka imlang sahlang, ka ktem khaiï dielang ka dei na Paltan Bazar bad Ïew Mawlong ka ba bsa bad pynbiang baroh kawei ka jylla. Lada dang lah ban kynmaw ki briew ba man la ba don ka saw ka sian ha ka imlang sahlang bad ha ba wan hapshop ka hiran, dei tang na Paltan Bazar bad Ïew Mawlong ba wat ka sorkar ruh ka ai jingbit ban dielang ne die khutia ïa ki tiar ki tar ki mar ki mata. Ka nuksa ba dang shen tam eh dei ha ka por ba wan lynsher ka Khlam COVID-19 ba dang katto katne snem ba lah ban sakhi ïa ka jingshisha. Ym don tang kawei ruh ka ktem khaiï jong ki paidbynriew Khasi kaba lah ban pynbiang haduh katta katta ïa ka jylla baroh kawei. Ka Ïew dielang ïa ki jhur ki jhep ba long trai makna ki Khasi la pynïaid ïew da ki dkhar bad kawei pat dei tang ka basa die nongra. Ki don ki ktem khaiï dielang Khasi kiba heh kum ïa ki marbam mardih bad ki tiar ki tar ha ki ïing ki sem ha ka imlang sahlang, hynrei lada buddien ym lah lait ba ki dei na tyllong ba pynbiang da ki dkhar. Ki kudam die lang ki lah ban dei trai da ki Khasi, ki basa die khutia ruh ki lah ban dei trai da ki Khasi; hynrei kiba bat ïa u shabi sha ka die ka thied ka khaiï pateng ban biang ka ïew ka hat ka dei barabor ha ki mahajon dkhar ki ba lah ban bei tyngka bad ban tuklar ïa ki dor ki mur jong ki tiar ki tar ki mar ki mata. Ki jhur ki jhep, ki soh ki pai ba wan kit ki nongrep na la ki shnong kylleng ka jylla, ynda la poi ha nongbah Shillong, ki mahajon dkhar ki la pynkhreh lypa kumno ban tuklar bad mushlia ïa ka dor ka mur jong ki mar ki mata ki tiar ki tar baroh.
Kum ki paidbynriew jong ka jylla ki ba synñiang shikatdei ki mar ki mata na kylleng ki shnong la dei ban tehsong shitylli ha kawei ka kynhun ban ym shah tuklar bad mushlia ha ki dkhar, khamtam ki mahajon heh saipan. Hynrei ka ba sngew diaw ka long ba ki paidbynriew Khasi ki dei kiba tip tang ban phikir ïa lade shimet bad kham ñiar ba yn lah ban tehsong shikynhun kum na ka shnong, ka raij ne ka hima lane na kano kano ka thaiñ ba ïa im ïa sah lang ryngkat. Dei na kata ka daw ba ki mahajon dkhar ki ioh ban shim kabu da ka ba pynpait pynpra ia ki paid Khasi tang na ka daw ban ioh tuklar bad mushlia ïa ka dor ka mur, khnang ban iohnong ïa lade shikatdei. Ha kane ka rukom ki mahajon dkhar kim sngew sang wat ban khñiot dor haduh ba ym ïahap shuh ka jingtrei jong ki nongrep bad ka jingioh na ka ïew. Ha kane ka rukom ka pyntroiñ ïa ka jingtip jingnang ïa ka kam rep kam riang kiba dei ba la hiar pateng na ki longshwa manshwa
