
Blari Dashisha Lyngdoh
Bio : Ka kyrteng Jong nga ka dei Blari Dashisha Lyngdoh bad nga dang pule MSC Zoology ha Assam Don Bosco University
Phi tip ba ka sim myna kaba ngi ju khot ruh ka sim syiem myna ka dei ka state bird jong ka jylla Meghalaya jong ngi. Ka sim Syiem Myna ka lah ban pyrthuh ïa ki kyntien jong ngi palat ban ïa ka tuta ruh bad ka long ka dak jong ka jingriew-spah jong ka jylla meghalaya ha ka liang ka jingdon jong ki sim, ki mrad ki mreng bad khlaw ki btap. Ha kane ka article ngin peit shaphang kaei ka syiem myna? Hangno la shem ïa ka? Kumno ka don bynta ha ka riti dustur jong ngi, ki daw jong ka jingduna paid jong ka bad kiei kiba ngi lah ban leh.
“Ka long kumno kata ka sim syiem myna ?
Ka Syiem Myna ka don ka met kaba ïong, khmut ba stem, ki kjat rong stem ne rong sohniamtra bad thapñiang ba thohlieh bad ka don ka jingheh kaba 28 haduh 30cm. Ka bam ïa ki khñiang barit kum ki wieh, ki khñiang, ki soh bad ki symbai soh. Ka kynthei ka ju kha kumba 3 tylli ki pylleng kiba rong jngum bad ka ju kha pylleng ha ki bnai ïaïong haduh Jylliew. Kane ka sim ka ïarap bha ïa ka mariang namar ka bam ïa ki soh bad ki symbai bad ka pynsaphriang ïa ki symbai jong ki soh ha kiwei ki jaka bad ka bam ruh ïa ki khñiang kiba sniew kaba pynduna ïa ka jingjaboh jong ka mariang.
“Hangno ngi lah ban ïohi ïa ka sim syiem myna ?
Ka Meghalaya ka don ka mariang kaba biang tam na ka bynta kane ka sim bad ngi lah ban ïohi bha ïa kine ki sim ha ki jaka kiba don ka jingjrong kumba 300 -2000 meters na tduh duriaw bad ha ki jaka kiba hajan pung ne wah bad ha ki jaka ba bun soh. Ngi lah ban ïohi bha ïa kine ki sim ha ki thaiñ garo hills kum ha Nokrek National Park kaba dei ka biosphere reserve, ha Balpakram National Park ngi lah ruh ban ïohi ïa ki ha Mawphlang ba don ka law kyntang, ha mawlynnong kaba dei ka shnong kaba khuid tam ha Asia bad ha thaiñ Sohra bad Mawsynram.
“Kumno ka myna ka don bynta ha ka riti bad dustur ki khasi?
Ha ka dustur khasi ka Syiem Myna ka long ka dak jong ka jingshlur bad jingstad namarba ka lah ban pyrthuh bha ïa ki kyntien jong ki briew bad namar jong ki sur kiba ka ju pynmih. Ki don bun ki jingrwai ne ki jingïathuhkhana kiba pyndonkam ïa ka syiem myna kaba pynlong ïa ka syiem kaba donkam na ka bynta ka riti jong ngi ki khasi.
“Balei ki sim syiem myna ki lah duna bha mynta?
Ka sim syiem myna ka la hiar paid bha bad don bun jait ki daw kiba pynlong kumne ki long ka jingpom pathar ïa ki dieng ki siej, jingpynïap thombor ki briew ïa kane ka sim na ka bynta ka doh jong kine ban shu kem ïa ki bad ri ïa ki na ka bynta ka jinglah jong ki ban pyrthuh, jingkylla jong ka aiom ne ha ka jinglong jong ka mariang, ka jingmih jong ki jingpang bapher bapher, ka jingwan jong ki mrad ki bym dei na kato ka jaka kiba ju khot ruh ïa ki kum ki “invasive species” ha phareng bad ka daw kaba khraw eh ka dei ka jingjaboh jong ka mariang kaba pynlong ïa kine ki sim ban duna katba dang wan ki snem. Kine baroh ki pynlong ïa ka syiem myna ban dei ha “vulnerable status” ha ka IUCN Red list kaba mut ba ka lah dei ka sim ba lahjan duh jait hi bad kaba lah duna paid bha.
“Kumno ngi lah ban pynneh-pynsah ïa ka paid jong ka sim syiem myna ?
Ngi lah ban pynneh-pynsah ïa ka paid jong ka sim syiem myna da kaba ngi ïada ïa ki khlaw ki btap na ka jingpompathar ïa ki dieng ki siej bad ban ïaleh ban thungbiang ïa ki dieng ki siej kiba lah shah julor, da kaba wanrah ïa ki aiñ bapher bapher ban ïada ïa ki sim bad ban ai ka jingpynshitom bad ka kuna bajur na ka bynta ki briew kiba pynïap ne behmrad, da kaba pyntip ïa ki briew shaphang jong ki bad kumno ban ïada ïa ki bad kaei ka jingmyntoi ba ki ioh, da kaba pynduna ïa ka jingpynjaboh ïa ka mariang, da kaba pynlong ïa ki bird count programme ne survey ban tip bad peitthuh ïa ka paid jong kane ka sim. Kine ki dei kiei kiei kiba ngi lah ban leh ban pynnehpynsah ïa ka paid jong kine ki sim
JINGPYNKUT
Ka sim syiem myna ka dei ka sim ba donkam bha na ka bynta ka jylla jong ngi. Kane ka sim ka lah dei ka sim kaba lah kynthup ha ka Schedule 1 jong ka Wildlife (Protection) Act kaba mut ba ka ïoh ïa ka jingïada bakhraw tam ha ri jong ngi hynrei kata ruh ka dang duna paid bha te ngi hap ban wad bun ki lad ban ïada ïa ka.