Ka Jingmyntoi ïa ka thaiñ shathie bad shathie lam sepngi

La antad ba katynda dep pura, ka Shillong Western Bye-Pass,kan shongdor la kumno kumno kumba 1.868 crore.

D.H Kharkongor

Ka long kaei kaei kaba sngewtynnad ban tip ba kaei kaba nga ju iai angnud mynta baroh kine ki snem kan sa urlong. Kata ka dei ka Shillong Western Bye-pass. Ngi la donkam la slem bah ia Ka Shillong Western Bye-pass, kum ka jingshakri kaba kham kyrpang ia ka thain Shathie lem bad ka thain Shathie LamMihngi jong kane ka Ri Lum Khasi. La khmih lynti namar kata ba ka Shillong Western Bye-Pass kan shakri kham kyrpang ia ka thain Shathie lem bad ia ka thain Shathie Lam Sepngi jong ka Ri Lum Khasi kumjuh kumba ka Eastern Shillong Bye-pass ka la shakri kham kyrpang ia ka thain Shathie Lam Sepngi jong ka Ri Lum Khasi, kaba katno tam eh ia ka Ri Lum Jaintia hi baroh kawei.

Ym artatien ba ynda ka Shillong Western Bye-pass ka la urlong ba kan sa pynmyntoi kham kyrpang ia ka thain Mihngi Lam shathie bad ruh ia ka thain Sepngi jong ka Ri Lum Khasi. La khmih lynti ba ka Shillong Bye-pass kan dei ruh kawei na ki lad ban pynduna shikatdei eh ia kane ka jingdheng kali kaba hangne ha ka Nongbah Shillong, kumjuh kumba ka Shillong Eastern Bye-pass ka la iarap ban pynduna ia ka jingdheng kali. Lymda dei ba ngi kloi ban don noh ia katai ka Shillong Eastern Bye-pass, ka jingdheng kali hangne ha Sor Shillong kan long kaba khampalat liam ia kane kaba ngi ia mad kumne mynta.

La phiah kyrpang ia ka Shillong Western Bye-pass Project ha ki 3 (Lai) ki bynta bad kita ki dei ka ‘Package I’ kaba kumba 12.8 km, ka ‘Package II’ kaba kumba 11.9 kms bad ka ‘Package III’ kaba ka kumba 13.56 Kms. Na kane kaei kaei ba lah ban ong ba naduh kaba sdang ka jong ka tat haduh kaba kut ka jong ka, ba ka Shillong Western Bye-Pass kan nym duna ia ka 38 Kms. La aiti ia kita ki 3 (lai) ki bynta ne ki ‘packages’ ki jong ka ha ki 3 (lai) tylli ki nongpynurlong ia ka kam ne ki ‘implemen-ting agencies’. Kat kum ki tyllong khubor ba ia ka ‘Package I’ la aiti ha ka Anusha Project Pvt Ltd lem bad ka BKD Infrastructure Pvt Ltd, ia ka Package II la aiti ha ka Narendra Sharma-T. K Engineering Consortium Pvt Ltd, kiba dei ki Joint Venture bad ia ka Package III la aiti ha ka B.R.N Infrastructures Private Ltd. La antad ba katynda dep pura, ka Shillong Western Bye-Pass,kan shongdor la kumno kumno kumba 1.868 crore.

Haduh mynta mynne ym ioh ia ki dak ki shin ba katei ka Shillong Western Bye-Pass kan sdang nangtei na Lad Umiam Khwan, kaba tang mar shu ia kut noh katei ka pung Umiam ne ka Umiam Reservoir. Niuma, lah ban iohi ia ki dak ki shin jong ka jingmaramot pynbha ia katei ka surok kaba naduh Lad Umsaw, terter, tat haduh ha Mawlyndep hynrei artatien shi katdei eh ba katei ka bynta ne katei ka surok, kaba naduhn a Lad Umsaw tat haduh ha Mawlyndep, kan dei kata ka shibynta jong kata ka Shillong Western Bye-pass. Ym artatien ba ka Shillong Western Bye-Pass kan hap ban ‘bye pass’ ne iaid lait ia katei ka surok khang ba kan lah ban ‘bye-pass’ ne iaid lait ia kat ki shong ki thaw ne ia kat ki jingtei ne ki ‘private structures’ kiba la don lypa tiap haduh ha syndah hi dnong jong katei ka surok.

La ngeit namar kata ba ka Shillong Western Bye-pass kan leit iaid pynban na shatai sha lyndet ne na shaphang sepngi jong ka shong Umsaw Khwan, ka shnong Umbir bad ruh ka shnong Mawlyndep, kata, na kaba kan ioh ban iaid laitluid ne na kaba ym pat don kino kino ki jingtei ne na kaba ym pat da heh than eh ki shnong ki thaw. La ngiet ba ka Shillong Western Bye-pass kan sdang nangno ma nangno nangtei na ka thain Sumer.

La ngeit ba ka Shillong Western Bye-Pass, ka ban sdang nangno ma nangno nangtei na ka thain Sumer, kan kut pat de hangno ma hangno ha ka thain Baniun. La ngeit namar kata ba ka Shillong Western Bye-pass kan iaid na shatai sha lyndet lane na shatai sha sepngi jong utai u Lum Diengiei bad ruh na ki bynta kiba khamduna u thieb u jur. Kum ban shu ong noh kan iaid kyrpang naki bynta kiba kham pajih khyndiat na kat ki shnong ki thaw kiba don ha u sharing jong utai u Lum Diengiei, kata, ha shwa ba kan wan mih bloit ha ka thie ka thain Baniun. Ym aratien ba ka Shillong Western Bye-pass kan bud nuksa ia kane ka Shillong – Nongstoin – Tura Road kaba mynta, kaba iaid laid noh shi syndon war ia ka shnong Marbisu-Mawngap bad khamtam eh ia ka shnong Sohiong. Kan bud nuksa ruh de ia kane ka Lad Umroi – Jorabad Expressway, kaba iaid lait noh syndon war ia ka jingkhapngiah bad ka jingkhim than eh jong ka Umsning. Kan bud nuksa ruh de ia kane ka Surok thymmai kaba naduh na ka jingkieng Umshyrpi tat haduh haneng jong ka jingkieng Umphyrnai, kaba da iaid lait hi noh syndon war ia katei ka jingkhim bad ka jingkhapngiah than eh jong katei ka Lad Mawniang lah bad ka Mylliem bah.

Ynda la dep pura ka Shillong Western Bye-pass kan iarap ban pynduna ia kane ka jingdheng kali kaba hangne ha Sor Shillong, kata, ia ka jingdheng kali kaba naduhna Mawlai Petrol Pump terter tat haduh ha Rilbong junction. Ka jingdheng kali ha katei ka bynta jong ka Sor Shillong kan sa kham duna wei ba ki kali kiba wan na ka thain Pynursla, na ka thain Sohra bad ruh na ka thain Mawsynram kin nym donkam shuh ban da rung kyrpang, kumba long mynta, ia ka Sor Shillong, kata, ynda haba ki donkam ban leit kyrpang beit thik shatei sha ka Sorbah Guwahati. Ka long ruh kumta kumjuh ynda haba kin wan phai biang pat de nangtei na ka Sorbah Guwahati. Ka Shillong Western Bye-pass kan pynsuk bad kan pynkloi ruh de ia ka leit ka wan ka jong ki nongrai pyrthei ne ki ‘tourist’ ki ban wan kiew kyrpang na Assam ne na Guwahati  bad ki ba don jingmut ban leit rkai kyrpang beit tnoit sha ki jaka rkai pyrthei jong ka thain Dawki bad ka thain Sohra. Ka Shillong Western Bye-pass kan iarap ruh ban pynsting lem noh ia katei ka lyngkor kaba khia jong katei ka den-um Umiam ne katei ka ‘Main Dam’jong ka pung Umiam.