U Nongsaiñ Hima,1969
Mynta la don kumba arphew – ar snem hadien ba la ioh ïa ka synshar laitluid na ka kti ka Sorkar Bilat, hynrei haba yn khmih bha, ka jingroi jingsan ha ki ri lum ka duna shibun bha haba yn nujor bad kiwei kiwei pat ki jaka jong ka ri India. Ym tang ha ka liang jong ka jingroi jingsan, hynrei ha ka ioh ka kot (economy) jong ki briew ruh ym shym la don kano kano ka jingkyntiew. Lah ban ong ba ki briew ki la nang kham shitom shibun shah khamtam kito kiba shong ha ki khappud bad ka Pakistan.
Ba kano kano ka jaka ka roi kan san bad ïaid shakhmat ka long kaba donkam ban don ki lynti ki syngkien kiba biang kum ki surok kiban pynïasoh ïa ki sor ne jaka khaiï bad ki jaka kiba pynmih ïa ka bam ka dih ne kino kino ki mar. Hynrei kaba sngewsih ba ki bor synshar, kumba long mynta kim shym la salia eh ban thaw ïa kum kine ki surok ha kine ki lum jong ka thaiñ mihngi ka ri India. Ym tang ba ki lum kim don ka lynti ka ban pynïasoh lang ïa ki hynrei la jan man la kawei pa kawei ka rilum ki don ki surok kiba tang ka nam.
Namar ka jingsniew jong ki lynti syngkien kiba long u bud lum jong ka jingïaid shaphrang, ym lah ban khmih lynti ba ki lum kin roi kin san, wat la ki don ka spah kaba khraw, la ha ka liang ki jingthung jingtep ne ha ka liang ki mar poh khyndew. Ka jingdon jong ki BLOCK kiba la mih ka bynta kane ka kam ban kyntiew ïa ki rilum, kim shym la lah ban leh ïa kano kano ka kam kaba khraw bad bunsien ki kam jong ki, ki shu long patung pateng bad hangne hangtai.
Namar kitei ki daw haneng, ki ri lum ha kane ka por ki ïa kynduh ïa ki jingeh kiba khraw ha ka liang ka ioh ka kot bad lada ki bor synshar kim leh ei ei ban prat lynti ïa ki lum ba kin kiew shaphrang kan poi ka por ba u riewlum un im tang da ki sla bad ki thied ha ki khlaw ki btap. Kane ka jingduh lad la ong ka la pynlong ïa ki riewlum ha khappud ban hap ïa khaiï tuh bad ka Pakistan ban ioh la ka ja – kpoh, ha ka jaka ban shaniah ha la ka jong ka Sorkar.Hato lada ka long kumne kam long ka jingduh nong ïa ka Ri bad aiu ka sorkar ka pyrkhat ban ïarap ïa la ki jong ki briew.
Ka surok na Aijal sha Silchar ka jngai tang kumba 120 mail. Kane ka long tang ma ka hi kaba pynïasoh ïa ka Aijal bad ka Silchar bad kano kano ka jaka ka Assam ne ha India. Bad la ong bas dang shon ka shimti ban pynbha ia kane ka surok da ki shipai kiba shna surok. Peit keiñ haduh 22 snem la leh ïa kane ka kam kaba kongsan eh.
Ha ka jingshisha ka dei ka kamram jong ka Sorkar ban peit ba ki lum kin san kin roi ba kin don ki lynti ki syngkien kiba biang, bad ba kin ym long kiba sahdien, hynrei ïa kane ka Sorkar kam shym la leh eiei, kumba la sakhi da ki commission kiba ïadei bad ka pynroi – pynsan, kum ka Tarlok Singh Commission bad kiwei kiwei.
Ka paw shai namar kata ba ki ri – lum kin ym lah satia ban roi ban san ne ban biang briew ha ka ioh ka kot, katba dang sah kum ha kane ka rukom treikam jong ka Sorkar. Ka jingbiang ha ka ioh ka kot, ka long ka nongrim ba yn lah ban tei ïa ka jaidbynriew ha baroh ki liang.
