Ka Jingkyrmen Ka Jaidbynriew

Ha kajuh ka por la sngewdei ruh ban kyntu ïa kiba kin ym klet ïa ka Burom bad ïa ka Lawei jong ka Jaidbynriew.

U Nongsaiñ Hima, 1969

Ka Lawei jong kano kano ka Jaidbynriew ka shong shibun eh ha ka jinglong jong ki samla jong kata ka Jaidbynriew, khamtam ha ki samla shongskul jong kata ka Jaidbynriew. Da kaba ong kumne kam mut ba baroh baroh ki samla shongskul ki dei ban shimti noh ha lade ïa ka kam ban ialam ia ka Jaidbynriew. Toi, ki lah ban don ki khep ha kaba ki samla shongskul ki hap ban  tur naphang bad ban leh eiei lada jia ba ym don shuh tdot kawei pat kiba yn leh ïa ka kam, khamtam haba ka kam ka dawa.

Shisien ha kawei ka por ki samla shongskul ki la hap ban leh eiei ban pyhnpaw madan ïa la ka jingsngew jong ki. Kata ka la jia ha ka snem 1952. Ka jingsdang bad jingmiat phang ka la long ka jong ki samla shongskul kiba pule ha ki College ha First Year bad Third Year ha kata ka por. Ka jingsngew ba donkam  ban leh eiei ka la pur sha kiwei de ki samla shongskul kiba la dep ïaleh examin, kiba ap result kiba dang don ha ka shuti bad sha kiwei kiwei de ki samla ka Ri.

Ki samla shongskul ha 27tarik Jylliew 1952 ki la pynlong ïa ka jingïaïaid paidbah. Ki la mih na Khasi National Durbar Hall bad rah ruh ïa ki ‘Placard bad Lama Iong ban ïaid ha ki surok ka Sor Shillong, wat la lah don lypa ka jingmana da ka sorkar  ba ym dei ban ïaid paidbah ha kata ka sngi. ïa  kane ka jingleh jong ki samla shongskul la ju tip kum ka Students Black Flag Demonstration. Lehse kane ka dei ka  Black Flag Demonstration. Lehse kane ka dei ka Black Flag Demonstration kaba nyngkong eh kaba la jia ha Shillong.Ka daw jong kane ka Black Flap Demonstration ka long ban pynpaw ïa ka jingthung (NOMINATION) da u Governor ia ki 5 ngut ki rangbah bad ïa iwei i kynthei ban long ki dkhot jong ka District Council. Ki la don napdeng ki samla shongskul kiba la mad ïa ki jingeh kum ba kaba shah tangon ha ki pulit, kaba mad ïa ki lyer pynsat khmat bad shah kem shah set de. Kane ka jingleh jong ki samla shongskul kam shym long lehnoh-ei, hynrei ka la long kam ha ki snem kiba bud. U Symbai ba bha ba la tep, la ha dum ne ha shai un ym sep.

Kane ka jingpynkynmaw kam mut ban ktik ïa ka jingmut jingpyrkhat jong ki samla shongskul ban ïa mih haphang haphang ha ki jaid kam baroh khlem da tip na ka bynta kaei ka daw bad la ka long kaba shongñia ne em ïa ki ban ïa shim bynta ha kum kita ki jaid kam. Ka don ka jingma kaba khraw shibun lada na ki samla shongskul ba mynta yn ym mih satia ki kynthem ki kynjai, ki kynrem ki lyndan bad ki nongïalam kiba yn ïalam ïa ka Jaidbynriew ha ka lahshai lashisngi. Kumba ka long mynta ka don pynban ka jingsngewsyier bad jingbymsngew shngain ïa ka Lawei ka Jaidbynriew haba shu bishar kyllum ïa ka jinglong jong ki samla shongskul jong ka por mynta. Balei kane ka jingsngewsyier bad jingbym sngew shngain ka mih ? Ka lah ban long namar ba don katto katne, hangne hangtai ki samla shongskul kiba ka rukom ïaid rukom  ieng, ka rukom bam rukom  dih, ka rukom riam rukom beit bad ka rukom kren rukom khana kaba ym sngewdei bad idei shuh ba ki dei ki samla shongskul.

Ym sngewlah khlem da kyntu ïa ki samla shongskul ka por mynta, shynang bad kynthei ba kin kham pynlut ïa la ka por ha kaba lum ïa ka jingnang jingstad bad ba kin ym pynsyrwa ei ïa la ka por ha kiei kiei kiba ym pynmyntoi satia ïa ki bad ïa ka Jaidbynriew hi baroh kawei. Ha kajuh ka por la sngewdei ruh ban kyntu ïa kiba kin ym klet ïa ka Burom bad ïa ka Lawei jong ka Jaidbynriew.

Ai ba ka jingshai ba ki ioh bad lum na kylleng sawdong ka pyrthei kan ym pynbyrie lane long pynban ka jingdum bad ka jingkah dum ïa ka Jaidbynriew ban nang ïaid shaphrang ryngkat bad la ka Jingshai kaba ka la ioh pateng  na ki longshuwa manshuwa. Kan bha ban puson la ka Jaidbynriew bad ha kajuh ruh ka por ban sngap thuh bad khmih thuh kumno ki sohshnong sohthaw, ki wan wir wan hap ki peit ki niew bad kheiñ ïa ka. Kan long kaba sngewkthang lada ka Jaidbynriew ïa kaba la ju tip kum ka Jaidbynriew kaba tipbriew tipblei ka kylla long ka Jaidbynriew kaba ym tipbriew tipblei bad kaba khlem akor sat.