Raphael Warjri
Kumjuh ruh la mang ïa ki sohshnong sohhima ba kin ioh bhah ban khaïi shabar na u pud jong ki khun ki hajar jong ka hima. ïa ki dkhar ki lyngkien bad ki mynder ki shongthap ym dei ban shah ban kiew hapoh ka ïew kyntang ha Ïewduh. Phewse kiei kiei baroh ki la kylla khongpong haduh ba ki dkhar ki lyngkien ki mynder ki shongthap ki la ioh kabu ban rung syndon hapdeng Ïewduh, ym tang ban shong basa kumba la mang naduh ki khun ki hajar, ki sohshnong sohhima, hynrei ki la shongneh syndon. Haba la kylla mulot baroh ki riti dustur, ym don shuh ka hok ban dang pynneh ïa ka niam ka rukom, wat lada kito ki ba dei ban pynïaid ïa ka riti niam ki dang shitrhem haduh katta katta. Ka tam ka palat ka dei na ki katto katne ki myntri kiba la pyndonkam bakla ïa la ka iktiar da kaba pynkjeh ïa ki nongwei bad ïuhroit ïa la ki khun ki hajar. Ha ba kine ki nongwei ki la iohlad ban bsut hapoh shlem khaïi ha Ïewduh ki la ïaineh bad suki suki ki la sdang ban kam trai syndon da kaba ki shlan ban tei ki paki dulan na ka bynta ban kynshew ïa la ki mar ki mata ba khaïi bad don ruh ki ba sah syndon da ka ïing ka sem ba paka. Kumta la kylla khongpong ka nongrim jong ki longshwa manshwa ha kaba ïadei bad ka saiñpyrkhat na ka bynta ban seng ïa ka ïew ka hat ha ka imlang sahlang. Ka hok jong ki khun ki hajar ka la kylla mulot ha ka jingtorti bad ïuhroit da kita ki longsan mansan ki ba dei ban ri ban sumar ban ker ban da ïa la ki khun ki hajar.
Ha kata ka rukom ki jinglehniam jong ki Hima Khasi ha kaba ïadei bad ki ïew ki dei ban long ki ba sngur bad nylla, khnang ba ka niam ka rukom ruh kan long kaba beit ba ryntih katkum ba la seng nongrim ki longshwa manshwa. Lym kumta baroh kito kiba la pynkheiñ ïa ki dustur tynrai ha kaba ïadei bad ka kam kamai kajih ha ïew kaba dei ban aibhah nyngkong ïa ki khun ki hajar ka hima, ki la dei ban puson sani khnang ban ym byrsieh ka niam ka rukom kumba la seng da ki longshwa manshwa. Toi, ym ju dei rukom ban kdew kti ïano ïano, hynrei haba kiei kiei baroh ki la kylla mulot bad la paw pen ryngkew ka kam thala ka kam bymman ha ka imlang sahlang, te dei ban don ka jingkitkhlieh ban pyrshang ban kyntur sha ka lynti ban pynbha pat ïa kaba lah pynsniew. Ha ki hima Khasi kiba dei shabar na sor Shillong ki dang bat pyrkhing ïa ka riti dustur kumba la long naduh hyndai hynthai ba ki basa ba dei hapoh u pud u sam jong ka ïew hima ne ïew raij ki dei beit tang na ka bynta jong ki khun ki hajar ka Hima. Ka ba lait nangta ki nongkhaïi kiba dei ki sohshnong ne sohhima ki lah ban shimti katkum ba la mang da ka Dorbar Hima ha kano kano ka hima. Hynrei ïa ki dkhar ki lyngkien, ki mynder ki shongthap, da lei lei ym ju shah ban kiew basa hapoh ka ïew sanriti. Kane lah ban kdew shynna kum ha ïew Langstieh ha Hima Nongkhlaw, ïew Umden ha Nongpoh jong ka Raij Khatar Lyngdoh, ha ïew Sohra ka Hima Sohra bad kiwei kiwei ki ïew sanriti tynrai.
Ha ba kdew ïa kine kiei kiei bad haba bishar ia ka jinglong jingman jong ka synshar khadar ha ka jylla, la sngew dei ban khyllie ïa baroh ki kruiñ kiba la bampong ha ka riti synshar jong ki hima Khasi ba ïadei bad ka kamai kajih ha ki ïew sanriti tynrai. Hadien ba ka Ri Khasi ka la shah knieh jynthet ha kata ka synshar sorkar jylla, hadien ba la pynhiardor ïa ka iktiar ki Dorbar Hima, la sngew dei ban khmih sha kita ki bor sorkar ki ba dei khmih ïa ki riti dustur tynrai ban pynbeit biang ïa kaba la bakla. Kumta ym lah ban len ba la dei ïa ka Dorbar Thawaiñ Dalariti (KHADC) ban dumok ïa kito ki dorbnar hima kiba la pynkheiñ ïa la ka tynrai ka riti dustur, wat lada dei ban tian bishar ruh. Kata ka rukom pynbeit ïa ka synshar katkum ka riti tynrai ka dei ban khynra haduh ban da poi u pud ban syllad syndon phar ïa ki dkhar ki lyng-kien, ki mynder ki shongthab napoh ki ïew sanriti tynrai. Lada ym lah haduh katta, ym don jingmyntoi ban kren shaphang ki riti tynrai lane wat ban pynlong ïa ka leh-niam ka lehrukom ka ba la kylla berong noh tang kum ka rongphong. Kaba kongsan ka long ba ka Dorbar Thawaiñ Dalariti (KHADC) ka dei ban thaw aiñ noh katkum kata ka riti dustur tynrai ba ha ki ïew ki hat Khasi, dei ban sam bhah tang sha ki khun ki hajar kiba dei hok ban ioh la ki basa, ka ba tam ba lait nangta lah ban mang ïa ki sohshnong sohhima ki ba dei hapoh Ri Khasi. Kumta kumba dei ka dustur riti tynrai ym dei ban dang pynkiew biang ïa ki dkhar ki lyngkien ki mynder ki shongthab hapoh ka lyngwiar pud jong ki ïew sanriti tynrai. Ka don ka lynti ba lah ban pyntrei kam ïa ka aiñ tynrai halor ka nongrim jong ka Khyrnit Bahynriew na ka bynta ban ïada ïa ka hok jong ki riti dustur tynrai. Lada lah katta, kan sa paw shai ba kaei kaba la buh ki longshwa manshwa ka long kaba la biang lypa na ka bynta ki bor ki iktiar synshar hima sima ban ïada ïa la ki khun ki hajar shwa bad kdup ruh tang ïa ki soh-shnong sohthaw ki ba dei ki paradoh parasnam ha Ri Khasi.
